Społeczeństwo obywatelskie – najważniejsze pojęcia i definicje

Społeczeństwo obywatelskie

charakterystyczne dla krajów rozwijających się i rozwiniętych; jego członkowie są aktywnie i intensywnie zaangażowani w sprawy życia społecznego (często przejmują inicjatywę, nie czekając na interwencję państwa)

Nieposłuszeństwo obywatelskie

rodzaj inicjatywy w społeczeństwie obywatelskim; zwrócenie uwagi państwa poprzez działanie łamiące lub naruszające istniejące normy prawne, które są sprzeczne z interesem społecznym

Grupy interesów

zbiorowości zrzeszające członków określonej grupy społecznej, które starają się wywierać nacisk na odpowiednie organy państwowe w celu forsowania własnych interesów

Sposoby wywierania nacisku

negocjacje, manifestacje, protesty, strajki, lobbing

Lobbing

taka komunikacja z ośrodkami władzy państwowej, która ma w efekcie przynieść decyzje sprzyjające interesom lobbystów

Organizacja pozarządowa (NGO)

non-governmental organization, non profit (nie czerpiące zysków z działalności); organizacje, które powstają dla osiągnięcia wcześniej ustalonego celu leżącego w interesie publicznym (charytatywne, integracyjne, na rzecz eliminacji patologii etc.)

Organizacja pożytku publicznego

specjalny status (na podstawie odrębnej ustawy), o który mogą ubiegać się wszelkie organizacje i fundacje niezależne od Skarbu Państwa, nie prowadzące działalności politycznej, nie będące związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, bądź spółkami handlowymi

Instytucja społeczna

grupa działająca na rzecz zaspokojenia potrzeb danej społeczności i reprezentująca jej interesy

Funkcje instytucji społecznych

regulacyjna; zaspokojenia potrzeb; integracyjna

Funkcja regulacyjna

organizowanie stosunków w grupie lub pomiędzy grupami i egzekwowanie powierzonych zadań

Funkcja integracyjna

scalanie zbiorowości wokół określonych celów

Rodzaje instytucji społecznych

polityczne, religijne, ekonomiczne, wychowawcze i kulturalne, socjalne

Instytucje polityczne

celem zdobycie, sprawowanie i utrzymanie władzy (partie polityczne, rząd, parlament)

Instytucje religijne

celem zaspokajanie potrzeb duchowych i organizowanie życia religijnego (kościoły, związki wyznaniowe)

Instytucje ekonomiczne

celem wytwarzanie zysku i regulacja obiegu pieniądza (zakłady przemysłowe, banki, sklepy)

Instytucje wychowawcze i kulturalne

celem wychowanie i edukacja kolejnych pokoleń oraz przekazywanie dziedzictwa kulturowego i zaspokajanie potrzeb kulturowych społeczeństwa (szkoła, muzeum, teatr, rodzina)

Instytucje socjalne

celem opieka nad potrzebującymi oraz zaspokajanie potrzeb grup społecznych (organizacje charytatywne, koła zainteresowań)

Ład społeczny

taki model zachowań członków społeczeństwa, który gwarantuje jego istnienie, trwanie i rozwój

Elementy ładu społecznego

współpraca; umiejętność osiągania konsensusu; hierarchia wartości

Czynniki kształtujące ład społeczny

prawo, moralność, religia. Tradycja

Prawo w ładzie społecznym

reguluje życie społeczne, zachowania jednostek i zbiorowości oraz sposoby rozwiązywania konfliktów

Moralność w ładzie społecznym

reguluje interakcje pomiędzy jednostkami i grupami, jest podstawą wyznawanego w społeczności systemu wartości

Religia w ładzie społecznym

integruje zbiorowość, zawiera w sobie system wartości wyznawanych przez grupę wyznawców

Tradycja w ładzie społecznym

stabilizuje, zakorzenia zbiorowość i wyznawane przez nią wartości w historii

Konflikt społeczny

gdy co najmniej dwa podmioty dążą do osiągnięcia tych samych korzyści i celów poprzez wyeliminowanie konkurencji

Przyczyny konfliktów

rozbieżności między klasami społecznymi; dysproporcje między państwami wysoko rozwiniętymi a krajami trzeciego świata; brak równowagi rynkowej; błędy w komunikacji; sprzeczne wartości

Rodzaje konfliktów

kulturowe; wartości; ekonomiczne; rodzinne i małżeńskie; pokoleniowe

Sposoby rozwiązywania konfliktów

negocjacje (wspólne poszukiwanie konsensusu); mediacje (rozmowy prowadzi osoba trzecia); arbitraż (konflikt rozstrzyga osoba trzecia); sąd (wiążące rozstrzygnięcie); głosowanie (ocena społeczna); przemoc (użycie siły i narzucenie rozwiązania przez zwycięzcę); unikanie (rezygnacja jednej ze stron)

Problemy państwa polskiego

bezrobocie; ubóstwo; patologie; masowe zachorowania (choroby cywilizacyjne); migracja ekonomiczna (drenaż mózgu)

Bezrobocie

gdy jednostki w wieku produkcyjnym, zdolne i chętne do podjęcia pracy, nie znajdują stałego zatrudnienia

Przyczyny bezrobocia

przekształcenia w różnych gałęziach przemysłu; brak doświadczenia zawodowego; niskie kwalifikacje

Bezrobocie długoterminowe

trwające dłużej niż 1 rok

Stopa bezrobocia

procentowy wskaźnik poziomu bezrobocia - stosunek liczy bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo