NIK, KRRiT, GIODO, RPO, NBP – struktura i funkcje

Najwyższa Izba Kontroli

najważniejszy organ kontrolny państwa, której podstawowymi zadaniami są: weryfikowanie poprawności wykonania budżetu, ocena poprawności wydatkowania środków publicznych oraz kontrola działalności organów państwa

Kryteria stosowane przez NIK w ocenie instytucji:

legalność; gospodarność; rzetelność; celowość

Gospodarność w rozumieniu NIK

odpowiedni stosunek kosztów poniesionych z tytułu prowadzonej działalności do uzyskanych w efekcie korzyści materialnych lub pozamaterialnych

Rzetelność w rozumieniu NIK

działanie w zgodzie z aktualnym stanem wiedzy, w dobrej wierze i przy wykorzystaniu możliwie najlepszej technologii

Celowość w rozumieniu NIK

Działanie, które prowadzi do realizacji wcześniej zamierzonego celu

NIK kontroluje:

wykonanie budżetu; realizacja ustaw, rozporządzeń i innych aktów prawnych w zakresie działań gospodarczych, finansowych i administracyjnych; wykorzystanie majątku i środków trwałych przez organy administracyjne

NIK podejmuje kontrolę z inicjatywy:

własnej; na wniosek Sejmu, Prezydenta, Prezesa Rady Ministrów

NIK podlega:

Sejmowi i co roku składa sprawozdanie ze swojej działalności

Zakres współpracy NIK z Sejmem obejmuje:

opinię o absolutorium dla Rady Ministrów; opinię odnośnie przedkładanych Sejmowi projektów ustaw; przedstawienie wyników i wydawanie opinii odnośnie do przeprowadzanych przez siebie kontroli

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

jest organem strzegącym wolności słowa, prawa do informacji i interesu publicznego w radiu i telewizji (zarówno w stacjach prywatnych, jak i publicznych)

Skład KRRiT

przewodniczący (wyznaczany przez prezydenta) + czterech członków (jeden wyznaczany przez prezydenta, jeden przez Senat, dwóch przez Sejm) – 6 lat kadencji

Zadania KRRiT

wpływanie na politykę państwa w zakresie radiofonii i telewizji (opiniowanie i współkształtowanie prawa); przyznawanie koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów radiowych i telewizyjnych; kontrola nad działalnością nadawców; współpraca z właściwymi instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich i pokrewnych; kontakty z zagranicznymi odpowiednikami KRRiT

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

organ odpowiadający za ochronę danych osobowych, kontrolujący zgodność ich przetwarzania z przepisami, przyjmujący i rozpatrujący skargi, prowadzi rejestr danych, udziela informacji na ich temat; opiniuje akty prawa z zakresu ochrony danych etc.

Uprawnienie GIODO w razie złamania bądź naruszenia przepisów:

na mocy wydanej przez siebie decyzji administracyjnej nakazuje przywrócenia stanu swobodnego z prawem (może ograniczyć dostęp do danych, zastosować dodatkowe środki zabezpieczające, a nawet usunąć dane osobowe)

Rzecznik Praw Obywatelskich

stoi na straży praw i wolności człowieka i obywatela, zapisanych w konstytucji i innych aktach normatywnych; rzecznik rozpatruje naruszenia praw człowieka przez organy władzy publicznej

Odpowiedzialność RPO

RPO jest niezawisły (niezależny od innych organów państwowych) i nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu

Powoływanie RPO

przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat

Osoba pełniąca funkcję RPO

nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego; zajmować innego stanowiska lub wykonywać innych zajęć zawodowych z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej; prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić ze sprawowanym urzędem

Do RPO może zgłosić się:

każdy obywatel RP; cudzoziemiec przebywający na terytorium RP; osoba prawna; organizacja; organ samorządowy

RPO może działać gdy:

otrzyma wniosek o ochronę wolności i praw; sam zdecyduje się na działanie; w skutek kontroli przez regionalne Biura RPO

Narodowy Bank Polski

centralny bank RP odpowiadający za stabilność pieniądza; podstawowym celem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen

Inflacja

spadek wartości nabywczej pieniądza przy jednoczesnym wzroście poziomu cen (wyrażony procentowo)

Funkcje i zadania NBP

wyłączne prawo emisji pieniądza; gospodarka rezerwami dewizowymi; prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa; regulowanie płynności banków i nadzór nad rozwojem systemu; rozpowszechnianie wiedzy ekonomicznej

Organy NBP

Prezes i Zarząd NBP; Rada Polityki Pieniężnej

Prezes NBP

powoływany na 6-letnią kadencję na wniosek prezydenta przez Sejm; prezes NBP jest Przewodniczącym Zarządu NBP i Przewodniczącym Rady Polityki Pieniężnej; pełni funkcje reprezentacyjne i ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu i Rady Ministrów

Zarząd NBP

Prezes NBP oraz 6 do 8 członków powoływanych i odwoływanych przez prezydenta na wniosek Prezesa NBP

Skład Rady Polityki Pieniężnej

Przewodniczący Rady; 3 członków powołanych przez prezydenta; 3 członków powołanych przez Sejm; 3 członków powołanych przez Senat (6 lat kadencji)