Teatr i tragedia starożytnej Grecji

Geneza widowisk teatralnych teatru greckiego:

1.Święta ku czci Dionizosa: -wiejskie Dionizje, -Wielkie Dionizje,(rozpoczynały się Dytyrambem) -z okazji Wielkich Dionizji wystawiano tragedie, -Małe Dionizje miały charakter ludowej biesiady, z tego wyłoniła się komedia -źródła tragedii: obrzędy religijne, wierzenia Greków, mitologia

tragedia

-(z gr. trygos "Kozioł", ode "pieśń"), gatunek dramatu, istotą akcji jest nierozwiązywalny konflikt między wolnością i dążeniem wybitnej jednostki a siłami wyższymi: bóstwem, losem, prawami historii, interesem społecznym, normą moralną itd. Konflikt ten nieuchronnie prowadzi do klęski

tragizm

- jedna z modelowych sytuacji ludzkich, nierozwiązywalny konflikt pomiędzy wartościami; koniecznościami określającymi życie bohatera pozbawionego możliwości dokonania w śród nich jakiegokolwiek dla siebie pomyślnego wyboru. Działalność człowieka wynika: - ze zdeterminowania przez fatum: wyrok boski, ślepe prawo natury (dziedziczność) - z racji równorzędnych uczucie- rozum honor- miłość obowiązek rodziny- obowiązek narodowy

wina tragiczna- HAMATRIA

- bohater jest jednostką wolną, zmuszoną do dokonywania wyborów, na ogół miedzy wartościami wykluczającymi się. Sam więc akt wyboru, niezależnie od tego, którą wartość wybrał, staje się jego winą tragiczną, która prowadzi do katastrofy.

ironia tragiczna (ironia losu)

- czyny bohatera wbrew jego wiedzy i woli prowadzą do katastrofy, wynika ona z przeciwieństwa między świadomością bohatera, a jego nieoczywistą sytuacją, która przedstawia dramat i która znana jest widzowi.

hybros

-pycha, duma, zarozumiałość bohatera, wyzwanie bogów, które ściąga na niego karę

cel tragedii:

wzbudzanie litości i trwogi a przez to katharsis- doprowadzenie do oczyszczenia

KOMPOZYCJA TRAGEDII:

dzieli się na partie wykonywanie przez: -chór: Parados, Stasimon, Eksodos, -przez aktorów: Prolog, Epeisodion

PROLOG

-wygłaszany przez jednego z bohaterów, dotyczy okoliczności poprzedzających właściwą akcję, np. czas, miejsce, tło konfliktu, przeszłość bohaterów

PARODOS

-pierwsza pieśń wykonywana przez chór wychodzący na orchestrę po skończonym prologu

EPEISODION

-akt lub scena, dialog lub monolog wygłoszony przez aktorów

STAISMON

-pieśń chóru znajdującego się na orchestrze, następuje po Epeisodionie

EKSODOS

-końcowa pieśń śpiewana przez chór w chwili zejścia z orchestry, jest podsumowaniem akcji i moralistycznych komentarzy

Chór i jego rola:

1. Opowiadanie wydarzeń- komentowanie ich. 2. Ocenianie postaw bohaterów. 3. Uczestniczenie w akcji. 4. Wypowiadanie uogólnień dotyczących życia.

Zasada trzech jendości:

1. akcji (jeden wątek) 2. Czasu (24h) 3. Miejsca

W tragedii obowiązują:

-styl wysoki, -doniosły temat, -znacząca pozycja społeczna bohaterów

Twórcy teatru greckiego:

-Ajschylos, -Sofokles, -Eurypides -Arystoteles(komedie)