zadania powrorka last minute matura chemia matura luuz

nukleony

protony plus neutrony

elektronów w atomie elektryczno obojętnym jest tyle smao co

protonów

protony to jest o samo co

liczba atomowa

liczba atomowa

pesel, znak rozppznawczy pierwiastka, na dole

jezeli na maturze pisze symbol pierwiastka to pisze

si, br

konfiguracja elektroniwa powłokowa litery

K 1, L 2, M 3 , N 4, O 5, P 6

model atomu bohra wzor

2n(2) - 2ndokwadratu

liczba atomowa

liczba porzadkowa, „pesel” pierwiastka

okres pierwiastka, numer okres-

poziomo

numer grupy

pionowo

numer grupy mówi

ile wllektronów wwlencyjnych znajduje sie na ostatniej powłoce

jak obliczyc liczbe elektronow wqlencyjnych dla grup 13-18 w ukladzie pierwiastkow

odejmujac od numeru grupy liczbe 10

liczba atomowa

w układzie pierwiastków jest ona przy oznaczeniu pierwiastka a jak piszemy, to zawsze na dole

p fosfor jest w trzecim okresie czyli powłok bedzie miał

3

każda powłoka elektronowa

składa się z podpowłok elektronowych

kazda powloka elektronowa sklada sie z podpowlk elektronowych o symbolach

s, p, d, f

podpowłoka s ile miesci elektronów

2

w tej bardziej rozbudowanej konfigurwcji kazde pietro saczyna

s

podpowloka p miesci maksymalnie ile elektronow

6

podpowloka d miesci maksymalnie ile elektronow

10

podpowloka f moze ppmeiscic maksymalnie

14 elektronow

powłoka k 1 na podpowłoki i ile miejsc na elektrony

s2

2 powłoka L jakie ma podpowłoki i ile na nich miejsc na elektrony

s2 i p6

3 powłoka M jakie ma podpowłoki i ile maja miejsc na elektorny

s2 , p 6 i d10

4 powłoka N ile ma podpowłok i ile na nich jest miejsc na elektrony

s2, p6, d10 i f14

liczba protonów to tyle samo co

liczba eektronow w obojetnym

masa elektronu jest tak mała

praktyvxnie nie wplywa na mase pierwiastkw wiec pomijamy

masa neutronu

jest zblizona fo masy pojedyncxego protonu

masa atomu

masa protonów+ masa neutronów

symbol A to

Liczba masowa

A symbol gdzie jett umiessczany przy pierwiastku

w gornej czesci po lewej stronie

liczba Z to

liczba protonow

z jakich cząstek zbudowane jest jądro atomowe?

dodatnich protonów i neutronów ktore jie maja ładunku elektrycznego

czastki tego samego rodzaju np +++ sie

odpychaja

czastki roznego rodzaju materii np + i - sie

przyciągaja

sila miedzy cxastkami ujemnymi i dodatnimi nazywana jest

sila elektryczna

99,99 atomu to

pusta przestrzen

gdy dotykamy jakiegos przedmiotu, miedzy palcem a np myszka jest

pusta przestrzen, sila elektryczna

cialo elektrycxnie obojetne 0

rownowaga miedzy ładunkami dodatnimi i ujemnymi

atomu z przewagą ładunku dodatniego

kation

kation

wiecej protonow niz elektronow

atom z przewaga ładujku ujemnego

jon ujemny= anion

anion

posiada niedomiar protonow w stosunku do elektronów

zjawisko w krorym elektron zostaje przyłączony lub oderwany od atomu nazywamy

jonizacją

skala elektroujemnosci jak sie nazywa

skala Paulinga

skala Paulinga

skala elektroujemnosci

pierwiastki ktore silnie prsyciagaja elektrony

mówimy ze maja du żą elektroujemność

pierwiastki ktróre słabo przyciagaja elektrony

o małej elektroujemności

elektroujemność

zdolnosc atomu dwnego pierwiastka do przyciągania elektronów

na ukladzie pierwiastkowym w górnym prawym rogu pierwiastka są zaznaczone

wartości elektrujemności pierwiastków

w temacie elektrujemnosci nie bierzemy pod uwage grupy

18- gazy szlachetne

elektroujemność rośnie w ukladzie pierwiastków

w górę i w prawo, od Frans do Fluoru

gdy spotykają sie dwa pierwiastki o podobnej elektroujemności

część elektronów staje sie ich wspólną własnoscia

wiazanie miedzy dwoma atomami o bardso podobnej elektroujemności

wiązanie konwalencyjne

wiązanie konwalencyjne

wiązanie między dwoma atomami o bardso podobnej elektroujemności

pierwiqstek który przyjął dodatkowy ładunek ujemny nwzywamy

anionem

atom ktory bardzo słabo przyciąga elektrony i w wyniku tego straci elektrony

kation (+)

wiązanie w którym elektrony „zmieniają właściciela” nazywamy

wiązaniem jonowym

jeżeli różnica w elektroujemności jest mniejsza niż 1,7 tworzy się między pierwiastkami wiązanie

kowalencyjne

jeżeli z odejmowania elektrujemnosci poziomow między dwoma pierwiastkami wyjdzie liczba wieksza lub równa 1,7 to tworzy się wiązanie

jonowe

elektroujemność fluoru F to 4,0 a Na sodu to 0,9 różnica miedzy nimi to 3,1 więc tworzy się wiązanie

jonowe bo jest wieksza niz 1,7

wiązanie między wodorem H o elektroujemności 2,1 a azotem N o elektroujemności 3,0

tworzy się miedzy nimi wiązanie kowalencyjne z tego wzgledu iz 3,0- 2,1 rowna sie 0,9 a jest to mniejsze niz 1,7

wiązanie między S siarką o wlektroujemności 2,5 a O tlenem 3,5 teorzy sie wiqzanie

kowalencyjne, poniewaz roznica to 1,0 a jest to mniejsze niz 1,7

jakie wiązanie powstanie między sodem Na o elektrujemnksci 0,9 a tlenem O o elektroujemnosci 3,5

powstanie wiązanie jonowe, gdyz różnica między niki wynosi 2,6 co jest większe niż 1,7

istnieją dwa rodzaje wiązań między atomami

kowalencyjne i jonowe

kationy są dodatnie a aniony ujemne (p/f)

prawda

wiazanie w którym dochjdzi do uwapólnkenja elektronów między atomami niemetali

wiązanie kowalencyjne

każdy z atomów teorzący wiązanie kowalencyjne

dodsje do puli po tyle samo elektronów co drugi, dzieki czemu maja na ostatniej powloce po 8 elektronow 6 jezeli kazde z nich ma 6 pojedynczo)

wiązanie kowalencyjne miedzy czastecxkami które kazde pojedyncze posiada po 6 elektronow na ostatniej powłoce i po polaczeniu maja 8

np wiązania cząsteczek tlenu

wzor w krorym zaznaczamy elektrony z ostatniej powłoki danego atomu nazywamy

wzorem elektronowym

dwie czasyeczki wodoru po polaczeniu sie ze soba maja na ostatniej powloce

po 2 elektrony, bo kazde s nich wnosi 1 swoj

w wiazaniu CO2

atom węglu uwspolnia elektrony z każdym z dwóch atomów tlenu

wiązanie kowalencyjne spolaryzowane

czyli np. gdy rozlozymy CO2, dwa atomy tlenu silniej przyciagsja elektrony

wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane lub wiązanie kowalencyjne atomowe

występują najczęściej między atomami tego samego pierwiastka

różnica elektroujemności wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane

0-0,4

wiązanie kowalencyjne spolaryzowane

> 0,4 i < 1,7

I2 wiazanie jakie teorzy

kowalencyjne niespolaryzowane

SO3 jakie wiazanie

kowalencyjne spolaryzowane ponieaz roznica miedzy atomemm siarki i tlenu wynisi 1,0 cxyli jest wieksza niz 0,4 ale mniejsza niz 1,7

wiązanie kowalencyjne

to sposób powstawania cząsteczek w którym teorzace je atomy uwspólniaja elektrony na istatniej powłoce. wiązanie kowalencyjne może być spolaryzowane lub niespolaryzowane.

wiązanje niespolaryzowane

to takie w którym różnica elektroujemności między atomami jest mniejsza niż 0,4. Tak sie dzieje w cząsteczkach tego samego biemetslu np O2

Wiązanie spolaryzowane to

takie, w którym różnica elektroujemności między atomami jest większa niż 0,4, ale mniejsza niż1,7. Tak się dzieje w cząsteczkach złożonych z różnych niemetali np. H2O

jakie funkcje pełnią tłuszcze wlasciwe

glownie funkcje zapasowe, termoizolacyjne oraz ochronne. zwierzeta wytwarzaja tlusscde stale a rosliny tluszcze ciekle. W tluszczach stwluch przewazaja nasycone kwasy tlussxzowe a w cieklych nienasycone kwasy tuszczowe

lipidy proste; woski, jakie funkcje pełnią

pelnią głównie funkcje ochronne, izolacyjne i budulcowe. kwasy tluszczowe wchodzace w sklad woskow sa zwykle nasycone natomiast alkohol moze byc nasycony lub nienasycony.

woski należące do woskow zwierzęcych

wosk pszczeli, wosk wełny owczej(lanolina) u rośllin woski wchdozą w skład kutykuli

lipidy złożone

fosfolipidy i glikolipidy, sklarajw sie z deoch glownych elementow hydrofilowej głowy i hydrofobowego ogona

hydrofilowa głowa i hydrofobowy ogon co umozlwiiaja

spintaniczną agregacje w środowisku wodnym

funkcje fosfo i glikolipidów

błon biologicznych, są jednym z głównych składników tkanki nerwowej. glikolipidy wchodza w m. in skład glokokaliksu, który zwieksza wytrzymałość konórek na czynniki chemicxne i mechanicxne oraz bierze udział w rozpoznawaniu sie kom

główne funkcje steroidów

cholesterol jwst składnikiem zwierzecych błon cytoplazmatycznych oraz osłonek włókien netwowuch. hormony steroidowe: testosteron i ekstogeny- ukld rozrodczy

karetenoidy glowne funkcje

bioroą udział w fotosyntezie, nadsja barwe kwiatom i owocom, sa prekursorami wielu zwiazkow np. retinalu odpowiedzialnego za mechanizm widzenia, sa antyoksydantami

pepetydy jakie funkcje w orgnaizmie pełnią

regulacja procesow biochemicxnych i przenoszenie informacji mieszy komirkami

peptydy

do peptydów naleza m. in hormony wytearzane przdz neurojy podwzgórza i uwalniane przez tylny płat przysadki mózgowej: wazopresyna i oksytocyna

za co odpowiada wazopresyna

reguluje gospodarke wodna organizmu

za co odpowiada oksytocyna

wpływa na prace układu rozrodczego

białka ile stanowia masy kkmorek i jakie wyrozniamy

50 % masy komórek. zaliczamy do nich m. in buałka strukturalne, transportowe, zapasowe, receptorowe i odpornosciowe

albuminy za co odpowiadają

utrzymują cisnienie osmotyczne krwi, regulują objętosc krwi, transportuja różne substancje

globuliny za co odpowiadaja

zwalczają drobnoustroje chorobotwórcze np. przeciwciala obecne w osoczu krwi

histony

białka które wrwz z dna tworza chromatyne

hemoglobina za co odpowiada

białko które odpowiada za transportowanie tlenu w organizmie

mioglobina za co odp

mioglobina białko które magazynuje tlen w mięsniach

kolageny

są składnikami tkanek lącznych, budujacych m. in skóre, kości, chrząstki i ścięgna. odpowiadają za mechaniczną wytrzymalosc tkanek

keratyny

białka bedace skladnikami skóry, włosów, łusek, piór, dziobów, paznokci, pazurów, kopyt oraz rogów. Pelnia funkcje ochronna przed uszkodzeniami mechsnicznymi

struktura białek pierwszorzędowa za co odppoowiada

okresla kolejnosc aminokwasów w łańcuchu peptydowym. oddzialywania stabilizujacr- wiązania peptydowe

struktura bialek drugorzędowa

wskazuje jak układ przestrzenny tworza łańcuchy polipeptydowe, oddzialywania stabilizujace: wiazajia wodorowe

trzeciorzedowa struktura bialek

powstaje w wyniku pofaldowania lancucha o sturkturze drugorzedowej, okresla ksztalt bialka. oddzialywnaia stabilizujace: wiazania wodorowe, oddziaywani elektrostatyczne, oddzialywania hydrofobowe, mostki dwusiarczkowe, sily van der waalsa

wiekszosc białek rozpuszcza sie w wodzie o teorzy z nia

roztwór koloidalny

przemiany białek

wysalanie i denaturacja

wysalanie na cxym polega

jest procesem odwracalnym, polegajac na odwodnieniu białka i jego wytracaniu z roztworu

pod wlywem czego zachodzi wysalanie

pod wlywem dzialania soli metalo lekkich np. soli sodu

denaturacja na czym polega

jest procesem nieodwracalnym zeiaznym ze zmiana struktury przestrzennej białka

pod wplywem czego zachodzi denaturacja

pod wplywem dzialania alkoholi, soli, metali ciezkich, stęzonych kwasów i zasad oraz wysokiej temperatury

reakcja biuretowa

natężenie barey jest tym większe im iwększa jest liczba wiązań pepetydowych w badanym zwiazku

bialka ze wzgędu na strukture przestrzenna jak można podzielic?

białka włókniste, białka kuliste

białka wlokniste jaka pelnia funkcje i czym sa

nie rozpuszczaja sie w wodzii, pelnia funkcje budulcowa i funkcje ochronna? przyklady: keratyna i kolagen

białka kuliste

rozpuszczaja sie w wodzie lub w wodnych rozteorach kwasów zasad i soli. sa bardzo aktywne metabolicznie, pelnia rozne cunkcje np funkcje katwlityczna. przyklady histony i globuliny

podzia bialek ze wzgledu na obecnosc lub brek grup dodatkowych

bialka proste i bialka złożone

białka proste

sa zbudowane wylacznie z aminokwasów- przyklady keratyna, albuminy

białka zlozone

sa zbudowane z aminokwasow orwz skladnika niebialkowego m. in jonu metalu (np jon zelaza) czasteczki zewizku nieorganicznego (nphemu) lub organicznego (np. cukru) - przyklady hemoglobina, mioglobina

elementy nukleotydu

pieciowęglowy cukier- ryboza lub deoksyryboza, reszta fosforanowa (V) jedna z oieciu zadad azotowych

jakie piec zasad wzotowych wyrozniamy

cytozyna (C), tymina (T), adenina (A), guanina (G) lub uracyl (U)

podzial nukleotydów

rybonukleotydy-zawierajace cukier ryboze i deoksyrybonukleotydy- zawierajacy deoksyryboze

rybonukleotydy

ATP- adenozynotrifosforan, GTP-guanidynotrifosforan, CTP- cytydynotrifosforan, UTP-urydynotrifosforan, NAD+ - dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy, FAD-dinukleotyd flawinoadeninowy

deoksyrybonukleotydy

dATP- deoksyadenozynotrifosforan, dGTP-deoksyguqnidynotrifosforan, dCTP-deoksycytydynotrifosforan, dTTP- deoksytymidynotrifosforan

funkcje nukleotydów

sa jednostkami budulcowymi (monomerami) kwasów nukleinowych, sa nosnikami energii chemicznej w komorkach (glownie atp), sa przenosnikami elektroniw w wielu szlakach metabolicznych NAD+, NADP+, FAD)

kiedy związek jest polarny?

gdy mozemy znalezc plaszczyzne dzielącą go ba biegun „+” i „-„

związki polarne rozpuszczaja sie w

w polarnych rozpuszcalnikach

zwiazki niepolarne rozpuszczaja sie w

niepolarnych rozpuszczalnikach

jak związek jest niepolarny to nie moze sie rozpuscic w wodzie?

oczywiscie ze może, tylko potencjalnie robi to gorzej niz zwiazek o budowie polarnej

związki organiczne sa w wiekszosci niepolarne/polarne?

niepolarne

konfiguracja elektronowa wyjątki

w przypadku miedzi, chromu, srebra i złota zachodzi promocja elektronowa. Elektron z podpowłoki s przeskakuje na podpowłoke D żeby było więcej elektronów niesparowanych bo to w efekcie zapewnia atomowi większą stabilność

charakterystyczne elementy komórki roślinnej

1. ściana komórkowa zbudowana głównie z celulozy 2. duża, centralnie położona wakuola 3. Plastydy, np. chloroplasty

co jest podstawowym materiałem zapasowym komórki roślinnej?

skrobia

charakterystyczne w budowie komórki grzybowej?

komórka grzybowa ma ścianę komórkową zbudowaną głównie z chityny. Podstawowym materiałem zapasowym tej komórki jest glikogen

komórka zwierzęca, co charakterystycznego w budowie?

jest oddsiekona od środowiska wyłącznie błoną komórkową. W jej wnętrzu znajduja sie lizosomy, a jej materiałem zapasowym jest głównie glikogen

komórki eukariotyczne, charakterystyczne cechy

obecność jądra komórkowego, występowanie systemu błon śródplazmatycznych, które tworza w komórce przedziały k różnej budowie i różnych funkcjach. Do przedziałów komórkowych należą wszystkie organelle oddzielone błonami od cytozolu

błony biologiczne komórek propkariotycznych

błona komórkowa

błony komórkowe komórek euokariotycznych

błony środplazmatyczne i błona komórkowa