WYKŁAD 9: KOŃ – HODOWLA I UŻYTKOWANIE

Z czym związane są podstawowe właściwości zachowania koni?

związane są z dążeniem do przeżycia jako zwierzę – ofiara drapieżników

Trzy kluczowe pojęcia opisujące główne właściwości zachowania koni

konie to zwierzęta równin, konie to zwierzęta stadne, konie to zwierzęta płochliwe/uciekające

Konie to zwierzęta równin – co to oznacza?

aktywność: dzień i noc, głównie wieczorem - pasą się w większości o zmierzchu, nocą i o świcie

Jaki kontynent jest kolebką koni?

Ameryka Północna

Gdzie żyje większość gatunków koni?

w Afryce

Ile dzikich gatunków koni żyje w Azji?

2 (w tym 1 restytuowany)

Ile dzikich gatunków koni żyje w Europie?

obecnie żaden

Na jakich terenach rozwijały się konie?

na terenach otwartych – sawanny, stepy

Koń – zdolności adaptacyjne

duża zdolność do przystosowania się do różnych warunków glebowych i klimatycznych – konie rozprzestrzenione są na całej kuli ziemskiej; dużo ras (500+) i typów

Przykłady koni dziko żyjących

koń z Namib, Mustang, koń z Camargue

Do czego przystosowana jest budowa ciała konia?

do pokonywania codziennie dużych odległości (z czego wynika duża potrzeba ruchu)

Czy praca pod siodłem i w zaprzęgu może zaspokoić potrzebę ruchu konia?

tylko częściowo, gdyż wykonywane są pod przymusem, w związku z czym wiąże się z nimi stan obciążenia psychicznego i pewien dyskomfort

Ile ruchu powinien mieć zapewniony koń poza pracą?

co najmniej 1-2 godziny dziennie, najlepiej w towarzystwie innych koni (zaspokaja to zarówno potrzebę ruchu jak i kontaktu z innymi końmi)

Jaka jest niefizyczna korzyść dla konia z przebywania na pastwisku?

pozwala to na regenerację psychiczną (po monotonnej pracy w rekreacji jeździeckiej pod często niewprawnymi jeźdźcami)

Co jest konsekwencją braku ruchu na swobodzie?

schorzenia i zaburzenia zachowania (agresja, depresja, nieposłuszeństwo (zwłaszcza u koni ras szlachetnych, które nadmiar energii rozładowują przez wierzganie, gryzienie itp., co powoduje utrudnienia ich użytkowanie i czyni je niebezpiecznymi))

Co może pogłębiać problemy behawioralne koni?

nieodpowiednie warunki utrzymania (im bardziej ograniczają one możliwość ruchu konia tym ważniejsze staje się jego rekompensowanie przez ruch na swobodzie)

Dlaczego konie żyją w stadach?

przez miliony lat ewolucji, życie wstać dawało przewagę płochliwym, pozbawionym obrony trawożercom, żyjącym na otwartych przestrzeniach

Co jest konsekwencją tego, że konie wyewoluowały do życia w stadzie?

konie domowe czują się bezpiecznie i komfortowo tylko w bliskim kontakcie z innymi członkami swojego gatunku

Jakie zachowania wynikają ze stadnego charakteru koni?

jako zwierzęta stadne zwykle zachowują kontakt wzrokowy do utrzymania jedności grupy; Izolacja wzrokowa jest źródłem stresu

Jakie powinny być warunki pomieszczeń, w których utrzymywane są konie?

w pomieszczeniach powinny przebywać co najmniej 2 konie i powinny pozostawać ze sobą w stałym kontakcie wzrokowym, słuchowym i z możliwością dotykania się nawzajem

Co jest skutkiem utrzymywania koni (zwłaszcza młodych) w izolacji?

zaburzenia w zachowaniu

Co charakteryzuje życie w stadzie?

hierarchia socjalna, ustalana stosunkiem dominacji-podporządkowania między członkami stada

Czy koń postrzega człowieka jako członka stada?

uważa się, że w obcowaniu z ludźmi koń w ramach właściwych swemu gatunkowi zachowań społecznych postrzega człowieka jako partnera, a w konsekwencji przypisuje mu określone miejsce w hierarchii stada

Struktura stada

grupa rodzinna/harem: dominujący ogier oraz klacze z przychówkiem (3-35); stado za wszelką cenę chroni przychówek, nawet jeśli wiąże się to z niebezpieczeństwem; klacze utrzymują hierarchię stada, dominująca klacz prowadzi stado (szyk gęsiego)

Jaka jest funkcja dominującej klaczy?

decyduje o przemieszczaniu się – ruchu grupy na popas, do wodopoju, do miejsca odpoczynku

Jaka jest funkcja ogiera w stadzie?

ochrona stada, stabilność grupy (bezpieczeństwo); broni stada przed drapieżnikami; broni stada przed zabraniem klaczy przez inne ogiery; egzekwuje decyzje klaczy dominującej

Jak ogier broni stada przez zagrożeniem?

ucieczka, grożenie, gryzienie, kopanie

Jak żyją ogiery nie mające stad?

w grupach kawalerskich – są to luźne grupy młodych i starych samców wypędzonych przez dominującego ogiera

Jak stado zmienia swój skład?

ogier wypędza młode córki i dojrzewające ogierki; czasami zmienia się ogier – stary przegrywa rywalizację o klacze z młodym

Czy u koni występuje dzieciobójstwo?

tak

Co zapewnia koniom przebywanie w stadzie?

poczucie bezpieczeństwa; dystans indywidualny; wzajemne wykonywanie czynności higienicznych; ochronę przed owadami; ochronę przed złymi warunkami otoczenia; zabawę

Jakie zachowania typowe dla dzikich koni utrzymują się u koni utrzymywanych na pastwisku?

instynkt stadny (status socjalny określa kolejność dostępu do zasobów); komunikacja; wyznaczanie hierarchii stada; utrzymywanie indywidualnego dystansu; opieka nad potomstwem; zachowania agresywne i przyjacielskie

Co należy zapewnić koniom, planując system utrzymania?

należy zaplanować taki system utrzymania, który będzie pozwalał koniom na długotrwałe jedzenie i poruszanie się

Jaka jest ogólna charakterystyka długości snu (u wszystkich zwierząt)?

długość snu różni się u różnych gatunków – jest odwrotnie proporcjonalna do masy ciała (wyjątek: drapieżniki, zwłaszcza koty)

Węch konia – charakterystyka

wrażliwszy niż ludzki; nerwy węchowe mają zakończenia w jamie nosowej; dodatkowy organ węchowy (narząd lemieszowo-nosowy, narząd Jacobsona); kubki smakowe; koń wyczuwa feromony

Flehmen – co to?

nawiąchiwanie w charakterystycznej pozycji z uniesioną górną wargą; służy do badania węchem do określania cech osobniczych, gatunkowych)

Jak koń wyraża emocje?

całym ciałem; szczególnie warto zwrócić uwagę na pozycję uszu, wyraz twarzy, pozycję ciała, ruchy ogona

Jakie emocje można rozróżnić u konia?

zainteresowanie, obojętność, ospałość, podniecenie, gniew, agresję, strach

Jakie zachowania pielęgnacyjne obserwuje się u koni?

tarzanie, ocieranie, grooming (autopielęgnacja)

Jakie zachowania przyjacielskie obserwuje się u koni?

mutual grooming (zachowanie pielęgnacyjne, funkcja społeczna)

Jakie okolice ciała najczęściej poddawane są wzajemnej pielęgnacji?

okolice kłębu, szyi i grzebietu; okolice piersi nie są preferowane