WYKŁAD 12: ANATOMIA I FIZJOLOGIA KONIA – układ pokarmowy

Jaką funkcję pełni staw pęcinowy fazie obarczenia kończyny?

funkcja „spręzynująca”, amortyzująca

Jak zbudowane są dzikie formy koni?

długość ciała 200-300cm, wysokość w kłębie 100-160cm, casa ciała 200-450kg; włosy gładko leżące, długie włosy w grzywie i ogonie

Dzikie formy koni – pasiastość

obecna pręga grzbietowa (wszystkie gatunki), pasiastość pozioma i pionowa na całym ciele lub części (zebry), poziome pręgowanie na kończynach (osioł somalijski, konie); pionowy pas na tułowiu (osioł nubijski – cecha przodków (?))

Dzikie formy koni – umaszczenie

jasna otoczka wokół pyska, jasne podbrzusze i uda

Czy koń Przewalskiego był przodkiem koni domowych?

najprawdopodobniej nie

Różnice między koniem domowym i koniem Przewalskiego

koń Przewalskiego: stercząca grzywa, brak grzywki, szerokie chrapy, krótkie włosy u nasady ogona; koń domowy: opadająca, długa grzywa, obecna grzywka, chrapy zwężające się, długie włosy u nasady ogona

Część twarzowa czaszki koni – charakterystyka

silnie rozwinięta, wargi są chwytne, w uzębieniu zredukowane kły

Uzębienie koni

od 36 do 40-42 zębów; wzór zębowy: i3/3 c(1/1) pm3-4/3 m3/3; obecna diastema

Nazwy siekaczy

cęgi, średniaki, okrajki

Czym jest wilczy ząb?

szczczątkowym pierwszym przedtrzonowcem, najczęściej występuje w szczęce, może też zupełnie nie wyrosnąć

Mechanizm żucia paszy

szczęka jest szersza od żuchwy; żuchwa wykonuje ruchy boczne – dokładne rozcieranie pokarmu

Do czego prowadzi nadmierne wyrastanie ostrych krawędzi zębów trzonowych i przedtrzonowych?

prowadzi do uszkodzeń miękkich tkanek jamy ustnej (śluzówki języka, wewnętrznych części policzków)

Czym objawia się nadmierne wyrastanie ostrych krawędzi zębów trzonowych i przedtrzonowych?

utrata apetytu, utrata masy ciała, zmiana sposobu pobierania paszy

Jak zapobiegać nadmiernemu wyrastaniu ostrych krawędzi zębów trzonowych i przedtrzonowych?

konieczne kontrolowanie stanu uzębienia i okresowe niwelowanie nadmiernie wyostrzonych krawędzi zębów przez tarnikowanie

Jakie wady zgryzu występują u koni?

zgryz szczupaczy, zgryz karpiowaty

Z czego wynikają problemy z rozpoznawaniem wieku po zębach?

zużycie zębów może przebiegać w różnym tempie w zależności od rodzaju paszy, różnic rasowych, wad zgryzu, narowów

Jak wyglądają siekacze konia łykawego?

są nadmiernie starte i krótkie

Czym jest łykawość?

nałogiem polegającym na opieraniu się zębami o wystające elementy otoczenia i połykaniu powietrza

Charakterystyka układu pokarmowego konia

monogastryczny (żołądek jednokomorowy/prosty) – mała pojemność; fermentacja pokarmu w jelicie grubym – jelito ślepe silnie rozwinięte; rozkład włókna paszy – mikroflora jelita grubego

Charakterystyka pobierania pokarmu przez konia

pobierają jednorazowo małe porcje pokarmu; długi okres pasienia, w ruchu (selekcja roślin i przenoszenie się na nowe miejsce, mało energii, dużo włókna), wrodzony behawior wypasu

Jak długo pasą się konie zdziczałe i konie na pastwisku (o ile nic im w tym nie przeszkadza)?

12-18 godzin w ciągu doby (50-75% czasu)

Co jedzą konie?

przede wszystkim trawożerne (żyją głównie na obszarach porośniętych trawami i ziołami); zależnie od typu wegetacji w danym środowisku i pory roku jedzą także liście, gałęzie i korę drzew i krzewów, młode pędy, rośliny bagienne i trzcinowe, mech i inne

Co odgrywa istotną rolę w wyborze pokarmu?

zapach i smak; wrażenia optyczne nie są zbyt istotne

Jakie pokarmy są rzadko pobierane?

pasza o niemiłym zapachu, gorzko smakujące rośliny (preferowane rośliny o słodkim smaku) – najbardziej toksyczne rośliny mają silny zapach lub gorzki smak

Czym żywi się konie na pastwisku?

głównie trawą

Charakterystyka trawy jako paszy dla koni

niskokaloryczna, bogata we włókno pokarmowe, wymaga długiego czasu żucia i trawienia, staranny wybór roślin – niektóre są preferowane, a inne odrzucane

Czym żywi się konie w stajni?

głównie owsem i sianem

Charakterystyka owsa i siana jako paszy dla koni

wysokokaloryczny, ubogie we włókno pokarmowe, krótki okres żucia

Co przedziela okresy pasienia na pastwisku?

2-3 godzinne okresy niejedzenia – okresy odpoczynku i snu

Jak jedzą konie w stajniach?

koń zjada paszę w ciągu 2-3 godzin (im więcej siana tym dłużej); drastyczne skrócenie czasu żywienia; skoncentrowana energetycznie pasza z ograniczeniem pasz o dużej zawartości włókna

Czym skutkuje „stajenny sposób żywienia”?

prowadzi do nienormalnych zachowań rekompensujących potrzebę konia do aktywności pokarmowej (np. łykawość, jedzenie drewna, jedzenie ściółki)

Co jest najczęstszą przyczyną bólu w obrębie jamy brzusznej?

nienormalne przechodzenie treści pokarmowej – skurcz ścian jelit

Jakie są objawy kolki?

grzebanie nogami w ziemi, oglądanie się na boki, pokładanie i tarzanie się, kopanie się w brzuch, utrata apetytu, pocenie się, pozycja siedzącego psa

Ochwat – objawy

charakterystyczna postawa ciała pochylona do tyłu, gorące kopyta

Przyczyna ochwatu

przedawkowanie węglowodanów, nadmierna ilość zboża (każdy rodzaj), zbyt obfite pastwisko (fruktanty gwałtownie fermentujące w jelicie grubym), napicie się dużych ilości zimnej wody przez zgrzanego konia (nieznany mechanizm)

Dlaczego nadmierna ilość zboża może prowadzić do ochwatu?

powoduje wzrost populacji bakterii kwasu mlekowego, a to prowadzi do silnego zakwaszenia jelita ślepego i przyczynia się do wchłaniania endotoksyn (endotoksemia)

Konsekwencje błędów żywieniowych (niewystarczający dostęp do pastwiska)

ograniczenie aktywności fizycznej, ograniczenie normalnej socjalizacji z członkami stada, co może prowadzić do frustracji, a w skutek tego chodzenie po boksie, łykawość, tkanie

Częstotliwość występowania łykawości u koni

konie utrzmymywane na pastwisku – bardzo rzadko; konie rajdowe – rzadko; konie wyścigowe, ujeżdżeniowe – częstsza

Do czego należy dążyć w żywieniu konia?

należy dążyć do żywienia koni dawką zbliżoną do naturalnej i umożliwić mu wykazywanie normalnych zachowań pokarmowych; gdy jest dostęp do pastwiska należy używać go jak najczęściej, gdy dostęp jest ograniczony należy manipulować zachowaniem

Jakie manipulacje zachowaniem można podejmować w celu zapewnienia dobrostanu przy ograniczonym dostępie do pastwiska?

pasienie się na pastwisku w okresach 3-4 godziny jednorazowe, 2 lub 3 razy dziennie; odpoczynek w stajni lub na wybiegu z dostępem do siana

Co dzieje się przy braku dostępu do pastwiska?

wzrasta znaczenie ilości i czasu karmienia paszami objętościowymi – podział dawki na co najmniej 3 odpasy; ściółka powinna umożliwiać ekspresję zachowań pokarmowych

Jak zwiększyć czas pobierania paszy?

jeśli to możliwe – siano do woli; siano w siatce; siano podawane przed paszami treściwymi; podzielić dzienną dawkę siana na kilka odpasów

Jak ograniczyć nadmiar węglowodanów w diecie?

zastąpić część energii z węglowodanów energią pochodzącą z wielu źródeł (tłuszcz, wysoko strawne włókno)

Koń – pobieranie wody

kałuże, rzeki, jeziora, także woda słonawa; kopią zagłębienia, do których przefiltrowuje woda