wczesne średniowiecze

kto, kogo, kiedy i dlaczego skierował na odakra

cesarz Zenon, Teodoryka króla Ostrogotów, ponieważ Odoaker prowadził niezależną politykę w latach 489-493

zmiany społeczne i gospodarcze po upadku cesarstwa rzymskiego

upadek miast, powrót do gospodarki naturalnej(rolnictwo i hodowla), upadek rzymskiej arystokracji, spadek liczby ludności

jakie państwa powstawały na byłych terenach cesarstwa?

Brytania-podbite przez plemiona Sasów, Jutów i Anglów/ Galia - zajęta przez franków/Iberia-wizygoci/italia-ostrogoci, potem bizancjum potem longobardowie/Północna Afryka-wandalowie

elementy systemu politycznego bizancjum

dominującą pozycją cesarza-monarchia absolutna/elekcja wladzy/rządy dynastii/rozbudowana administracyjna/duża rola arystokracji/znaczenie ludu stolicy

panowanie Justyniana Wielkiego i jego charakterystyka

527/565-odbicie italii, Afryki płn, części iberii/utworzenie kodeksu Justyniana/reforma administracyjna

VII w. n. e w bizancjum

wojny z persją i arabami-utrata Afryki i bliskiego Wschodu

vii/viii w. bizancjum

walki ze Słowianami na Bałkanach

ix-x w. bizancjum

odbudowa potęgi pod dynastią macedońską

xiw. bizancjum

porażki z Turkami seldżuckimi (pod manzikertem)

zlupienie Konstantynopola

1204r. Przez IV wyprawę krzyżową, upadek bizancjum, powstanie cesarstwa łacińskiego

odnowienie cesarstwa bizantyjskiego

1261r. Przez cesarza Nicaei Michała VIII

xiv-xv w. bizancjum

utrata terytoriów w Azji i Europie na rzecz Osmanów

upadek bizancjum

1453 Konstantynopol zdobyty przez Mehmeda II zdobywcę

rozłam chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie(schizma wschodnia)

1054r. nałożenie ekskomuniki między papajem a patryjarchą Konstantynopola

ucieczką mahomeda z mekki

622r. hidżra-do Medyny

śmierć mahometa

632r.

pierwszy Kalif

Abu Bakr

cechy charakterystyczne islamu

religia objawiona-zasady wiary przekazane przez Gabriela/religia księgi - oparta na Koranie/religia powszechna-bez barier/brak hierarchizacji/obecność szariatu/dżihad - obowiązek szerzenia wiary

5 filarów Islamu

wyznanie wiary, modlitwa 5x dziennie, post w dziewiątym miesiącu (ramadan), jałmużna, pielgrzymka do mekki

specjalny podatek dla monoteistów

dżizja

panowanie umajadów

661-750

koniec imperium arabskiego

xiw. Przez najazd seldżuków

władca który zjednoczył franków

Chlodwig I z dynastii Merowingów

chrzest Chlodwiga

496r. obrządek katolicki, uważany za początek państwa franków

prawo salickie

spisane prawo zwyczajowe franków

monarchia u franków

monarchia patrymonialna - państwo to prywatna własność władcy

cechy charakterystyczne monarchii franków

silna pozycja monarchy, tendencje decentralizacyjne-ambicje członków rodziny, ważna rola majordomów, odbywanie się wieców-ogłaszanie decyzji, ważne urzędy dla możnowładców, obecność hrabiów i hrabstw

określenie na króli z dynastii merowingów

gnuśnie Królowie

bitwa pod poitiers

732r. Karol młot rozkurwia Arabów

Pepin Krótki

syn Karola młota, usunął z tronu ostatniego merowinga-Childeryka III w 751r. początek dynastii Karolingów

gdzie i kiedy osiedlili się Węgrzy

w ixw. na nizinie panońskiej

najważniejsze wydarzenia z podbojów Normanów

ixw. opanowanie części Brytanii (danelaw) i islandii/ok 1000r. dotarcie do vinlandii,/ 1066 bitwa pod Hastings(tkanina z Bayeux) - opanowanie Anglii przez normandczyków

bitwa nad lechowym polu

955r. rozbicie Węgrów przez Ottona I

chrzest węgier

976r. Przez księcia Gejzę

pierwszy król Węgrów

1000r. Stefan Wielki

panowanie pepina krótkiego

751/768

powstanie państwa kościelnego i przez kogo

dzięki pepinowi krótkiemu w 756r. pepin rozbija longobardów

panowanie Karola Wielkiego

768/814 przejęcie władzy wraz z bratem(Karolmanem) który kopnął w kalendarz

reformy Karola Wielkiego

administracyjna(utworzenie marchii i hrabstw) /wojskowa-większą ilość kawalerii/monetarna - jedna moneta/szkolnictwa ///za jego panowania doszło do renesanu karolińskiego

koronacja Karola na cesarza

800r. Przez papaja Leon iii (uznany w bizancjum dopiero w 812)

idea Karolińska

cesarstwo jako twór polityczny panujący nad wszystkimi chrześcijanami obrządku zachodniego

następca Karola Wielkiego

Ludwik Pobożny

traktat w Verdun

843r. traktat pomiędzy wnukami Karola Wielkiego-zachód do Karola łysego, wschód do ludwika niemieckiego, a środek i koronę cesarską do Lotara

początek państwa niemieckiego

919r. rządy Henryka I Ptasznika ludolfinga

panowanie Ottona I

936-973. w roku 962 zajął Rzym i został koronowany na cesarza

panowanie Ottona II

973/983 zginął w italii jak nakurwiał się z ciapatymi

panowanie Ottona III

983-1002 utworzył koncepcję państwa uniwersalnego, czyli jedno państwo rządzące italią, Galią, germanią i zachodnią slowianszczyzną. Po jego śmierci Henryk II

pierwsze państwo słowiańskie

państwo samona, pierwsza połowa vii w. na nizinie panońskiej, rozpadło się po 30 latach(śmierci samona)

państwo Wielkomorawskie

pierwszy władca Mojmir, szczyt za Świętopełka w ixw. upadek przez najazdy Węgrów 905-907

nadanie dóbr przy zachowaniu ceremoniału

inwestytura

przejęcie Nowogrodu wielkiego przez Normanów

przez ruryka 862r.

Przyjęcie chrześcijaństwa przez ruś

988, Włodzimierz I Wielki

podbój Rusi przez Mongołów

1240r.

osady należące do kilku rodów u Słowian i ich ustrój

Opole-na czele rodu książę, wybierany na wiecu

problemy kościoła po upadku państwa franków

zeświecczenie duchowieństwa, symonia(sprzedaż godności kościelnych), nepotyzm i nikolaizm (łamanie celibatu)

reforma kluniacka

xw. od miejscowości Cluny(klasztor benedyktynów)-zmiana reguły i zasad benedyktyńskiej-ograniczenie pracy fizycznej, więcej modlitwy i rozważania nad świetnymi tekstami

Papierz Grzegorz vii

mnich benedyktyńskiej wybrany na papaja w xiw. dążył to reform kościoła

program wzocnienia władzy papieskiej

Dictatus papae (1075r.)-notatka z 27 tezami o wzmocnieniu władzy papieża i jego wyższej pozycji od cesarza-najwyższa władza sądownicza i prawodawcza oraz możliwość detronizacji władców świeckich

wyproszenie zdjęcia ekskomuniki przez Henryka IV

Na zamku w canossie 1077-pozniejsze zajęcie Rzymu przez tego pana w 1084 i obsadzenie antypapieża który go koronawal na Cezara

konkordat w Wormacji

1122r. Henryk V i papież Kalikdtem II zawierają porozumienie. Papież powołuje biskupów, ale cesarz daje im ziemię. Cesarz nie wręcza już pastorału i piersienia ale dalej daje berło-koniec sporu o inwestyturę

przyczyny krucjat

agresywna polityka Turków, ukształtowanie się ideału rycerza Chrystusa, niedopuszczenie wojen między chrześcijanami, niedostatek ziemi uprawnej w Europie-brak ziemi dla młodszych dzieci rycerstwa, dążenie papieża do wzmocnienia swojej pozycji

apel papieża Urbana II

1095r. wezwanie chrześcijan do walki z innowiercami i wsparcia bizancjum

krucjata ludowa

1096r. rozbita przez Turków po wkroczeniu do Azji mniejszej

I krucjata

1096-99 poszła lądem, zdobycie Jerozolimy w 1099r. Utworzenie królestwa Jerozolimy, Hrabstwa Trypolisu, księstwa Antiochii i Hrabstwa Edessy.

pierwszy władca i król Jerozolimy

Gotfryd z Bouillon władca(obrońca grobu świętego), Baldwin (brat) i król

powstanie zakonów rycerskich

templariusze 1118, joannici 1099r, krzyżacy 1191r.

II krucjata

1147-1149 próba odbicia Hrabstwa Edessy, nieudana

III krucjata

1189/1192 dowódcy to Filip II August (Francja), Ryszard lwie Serce i cesarz Fryderyk Barbarossa, nieudana próba odbicia Jerozolimy spod panowania Saladyna

IV krucjata

1202/1204 podjęta dzięki Innocentemu III, krzyżowcy wdali się w wewnętrzny konflikt bizancjum, zdobyli Konstantynopol w 1204 i utworzyli nowe cesarstwo Łacińskie

krucjaty dziecięce

1212r. dwie krucjaty w których udział wzięły francuskie dzieci, tragiczny koniec

upadek Akki

1291r. ostatnia twierdzą krzyżowców w ziemi świętej, koniec krucjat

skutki krucjat

powołanie zakonów rycerskich, wzrost znaczenia papieża, wrogość między chrześcijanami a muzułmanami oraz prawoslawymi, rozwój handlu, wzrost znaczenia miast włoskich, zapożyczenia od Arabów

zdobycie Grenady

1492r.-ostatni przyczułek muzumanów na Iberii

innowacje w rolnictwie x i xi w.

zastąpienie narzędzi drewnianych metalowymi, wdrążenie ciężkiego pługa i chomąta(tej takiej uprzęży dla konia), wiatraki i koła wodne, wprowadzenie trójpolówki.

trójpolówka

jedna część zboże ozime, drugie zboże jare, a trzecią ugór(pole wyłączone z uprawy)

przywileje lokacyjne

zwolnienie z podatków i posług(wolnizna), stała wysokość czynszu, samorząd miejski lub wiejski

najpopularniejsze wzorce prawa lokacyjnego

magdeburskie(rynek w centrum z ratuszem) i lubeckie (jako rynek działa szeroka ulica)

grupy ludności w miastach

Patrycjat(bogaci), pospólstwo(średni), plebs(biedaki)

organizacje rzemieślnicze i kupieckie

cechy i gilidie

Hanza

powstające od xiiw. związki miast np Związek hanzeatycki na morzu północnym i bałtyckim

Stany w średniowieczu

duchowieństwo, rycerstwo, mieszczaństwo, chłopstwo

przywilej generalny

przywilej dla danego stanu

parlamenty w Anglii, Francji, Hiszpanii, Rzeszy i Polski

Anglia-izba lordów i gmin 1215r., Francja-Stany generalne, Hiszpania-kortezy, Rzesza-hoftag, Polska-sejm walny

wódz który zjednoczył Mongołów i jego tytuł

Temudżyn-w 1206 okrzyknięty Czyngis chanem (wielkim wodzem)

śmierć czyngis-chana

1227r.

bitwa nad rzeką Kałką

Mongołówie napierdalają ruskim i kumanom w 1223r. mimo to się wycofują - wyprawa zwiadowcza