Starożytny Rzym

spór patrycjusze - plebejusze, upadek małych gospodarstw rolnych, zwiększenie się liczny niewolników

formal. sprawował ją jako konsul albo dyktator (wł. dyktator. została mu przyznana najpierw na 10 lat, a następnie dożywotnio). zmiany w administracji. zwiększył liczbę senatorów (do 900) i urzędników. Zreformował kalendarz, zniósł część długów.

Oficjalnie senat władał imperium, a August był tylko pierwszym spośród urzędników, republikańską tradycją i w jej ramach. mówiono o nim: princeps („pierwszy”). Był to honorowy tytuł

wojny, zmiany cesarzy zwiększenie roli pretorianów, epidemie, rekrutacja żołnierzy spośród barbarzyńców

germ. plemię za Szwecji, na pocz I w. wyemigrowali na płd-wsch i w III w osiedlili się na stepach na pn. od M. Czarnego. Potem podzielili się na 2 odłamy osiadłe po obu str Dniestru: Ostrogotów = Goci ze wsch i Wizygotów (Goci z zach)

byli to Herulowie

ufortyfikował liczne miasta, wzmocnił granice, reforma podatkowa, administracyjna

Bitwa pod Adrianopolem – 9 sierpnia 378 roku, na pn od miasta Adrianopol (obecnie w europejskiej części Turcji). Spotkały się w niej siły wodza wizygockiego i cesarza wschodniorzymskiego Walensa, który zginął w czasie bitwy,

395 r. n.e. po śmierci cesarza Teodozjusza Wielkiego esarstwo zachodniorzymskie, ze stolicą w Rawennie, i cesarstwo wschodniorzymskie, ze stolicą w Konstantynopolu.

Konstantynopol został założony przez cesarza Konstantyna Wielkiego, który w 324 r. n.e. podjął decyzję o wzniesieniu miasta na miejscu greckiego Byzantionu. W 330 roku awansowało ono na administracyjną stolicę cesarstwa, która kontrolował

Wizygoci zdobyli Rzym i wspólnie z rzyms. niewolnikami przez trzy dni łupili go, podpalając znaczniejsze budynki, oszczędzając przy tym jedynie kościoły[ze względu na fakt, że sami byli arianami[a].

Alaryk udał się na pd Italii z zamiarem popłynięcia do Afryki. burza zniszczyła ich flotę. Wizygoci udali się z na pn. Podczas drogi pod koniec 410 Alaryk zmarł. Wg legendy pochowano go w korycie rzeki, a wraz z nim cały majątek, jaki zdobył w Italii.

sojusz Galo‑Rzymian i barbarzyńców: Franków, Alamanów, Burgundów, a nawet Wizygotów (król Teodoryk). Ich pomoc pozwoliła rozbić Hunów w wielkiej bitwie na Polach Katalaunijskich w północno‑wschodniej Francji, w 451 roku n.e.,

W 455 roku król Wandalów w Afryce, Genzeryk, zdobył Rzym i złupił miasto do szczętu.

Odoaker ogłosił się królem na barbarzyńską modłę, detronizując ostatniego cesarza rzymskiego, nieletniego Romulusa Augustulusa, Romulus Augustulus odesłał insygnia cesarskie do Konstantynopola.

w 9 r. n.e. germańskie plemiona odniosły wielkie zwycięstwo nad Rzymianami w bitwie w Lesie Teutoburskim, na wschód od Renu.

Na jego czasy przypada rozkwit Italii jako serca imperium. Zdecydował się na podbój bogatej w metale Dacji na północ od Dunaju. pokonał Partów,. Cesarz utworzył kolejne prowincje: Armenię, Mezopotamię i Asyrię.

upowszechnienie betonu, zastosowanie kopuły, alfabet łaciński (częściowo przejęty od Etrusków, którzy przejęli go od Greków), podstawy prawa,

przykłady

wyrazy: akcja, edukacja, mandat frazy: (warunek) sine qua non konstrukcje składniowe: wydaje się odgrywać ważną rolę (zamiast: wydaje się, że odgrywa ważną rolę), pod wpływem łacińskiej konstrukcji nominativus cum infinitivo.

początkach cesarstwa stoicyzm zaczął być kojarzony ze środowiskiem senatorów, niechętnych umacniającemu się jedynowładztwu i tęskniących do tradycji republikańskich. nauczyciel i mistrz Nerona. Skazany przez niego na śmierć, popełnił samobójstwo,

ojciec Kommudusa, autor Rozmyślań

Początkowo terminem tym określano obywateli rzymskich, których było stać na zakupienie i utrzymanie konia oraz ekwipunku żołnierza jazdy rzymskiej (dużo droższego od ekwipunku piechura).

Symbolami przynależności do stanu ekwickiego było posiadanie konia (stąd nazwa ekwitów znacząca "jeźdźcy": łac. equus oznacza konia),

togę przywdziewano na tunikę, pozostawiając przy tym odsłonięte ramię. W średniowieczu stała się ubiorem wykładowców uniwersytetów i ze środowiska akademickiego przeniknęła do kręgów kościelnych i prawniczych.

najsłynniejsze dzieło Metamorfozy

stojący na czele stronnictwa broniącego republiki przeciw Cezarowi, Jako mówca i pisarz, podziwiany nawet przez wrogów, już za życia odniósł wielki sukces. W średniowieczu na podstawie jego dzieł nauczano retoryki,

Podkreślał, że większa jest trwałość dowcipu niż siły, więc chętnie oddałby dwa militarne triumfy za dobrze ułożoną mowę

w pierwszych wiekach republiki, odbywały się tu masowe imprezy pod gołym niebem: ogłaszany corocznie przez konsulów zaciąg do wojska, zebrania wyborcze

Do najsłynniejszych należały zbudowane przez cesarzy: Tytusa, Domicjana, Karakallę, Dioklecjana, Konstantyna.

Termy zaopatrywane były akweduktami w źródlaną wodę. Pomieszczenia z basenami i sala do wypoczynku ogrzewano gorącym powietrzem rozprowadzanym w przestrzeni pod podłogą,

Do kodyfikacji doszło na fali walk plebejuszy z patrycjuszami o wpływ na rządy państwem. Jednym z postulatów plebejuszy było spisanie prawa zwyczajowego. Jego znajomość i interpretacja zarezerwowane były dla pontyfików wywodzących się z patrycjuszy,

(sporządzali kalendarz, wyznaczali daty świąt i terminy procesowe dies fasti). W skład kolegium wchodzili m.in. westalki.

Przewodniczył im Pontifex Maximus. Mieli oni budować mosty, czyli łączyć to, co ziemskie z tym, co boskie. Termin Pontifex Maximus przeszedł potem na cesarzy rzymskich, a jeszcze później na papieży Od tego terminu pochodzi pontyfikat,

Panteon poświęcony był bóstwom planetarnym a od VII wieku Panteon jest użytkowany jako katolicki kościół 42-metrowa kopuła Santa Maria del Fiore Filippo Bruneleschiego we Florencji została wybudowana na wzór tej z Rzymu.

W pierwszych trzech wiekach imperium armia rzymska liczyła od 25 do 34 legionów. W wyprawach legionów uczestniczyli również kamieniarze, cieśle, inżynierowie i inni rzemieślnicy (jako oddziały pomocnicze). Dzielił się na kohorty

Była wojną wielkich bitew morskich. W jej wyniku Rzymianie przyłączyli do swego państwa Sycylię. Pokonani Kartagińczycy musieli też zapłacić Rzymianom ogromną kontrybucję, Po kilku latach Rzymianie odebrali im także Sardynię i Korsykę.

artagina oddała Rzymianom Hiszpanię i wyspy na Morzu Śródziemnym. Ponadto przekazała im swoją flotę, podporządkowała politykę zagraniczną Rzymowi oraz zobowiązała się do wieloletniej, ogromnej kontrybucji

Wsławił się nieprzejednaną wrogością do Kartaginy i ciągłymi nawoływaniami do jej zburzenia[2]. Polegało to m.in. na tym, że każde, wygłaszane na dowolny temat, wystąpienie w Senacie kończył zdaniem: „A poza tym sądzę, że Kartaginę należy zniszczyć”).

Podbój Celtów i Ligurów zakończył się pod koniec II w. p.n.e. Rzymianie stworzyli w ten sposób podstawy przyszłej prowincji, zwanej Galią Przedalpejską.

Powstanie zostało krwawo stłumione przez Marka Krassusa, który kazał 6 tys. pojmanych powstańców ukrzyżować wzdłuż drogi via Appia[

Od północy graniczyli z Etruskami - rzeka graniczna Tyber

Rzymianie nazywali Etrusków Tuskami, wzięła się dzisiejsza nazwa zamieszkiwanego przez Etrusków regionu – „Toskania”,

Grecy nazywali Etrusków Tyrrenami.

Celem było doprowadzenie do wyboru Juliusza Cezara na konsula w 59 p.n.e., a następnie nadanie mu na pięć lat namiestnictwa Galii. Rozpadł się wraz ze śmiercią Krassusa w 53 roku p.n.e.

starszy zamordowany, młodszy popełnił samobójstwp

Tyberiusz został trybunem plebejskim w 133 p.n.e. wnosił projekt utworzenia działek dla obywateli z terenów należących do państwa Gajusz Grakchus sprawa aprowizacji Rzymu, rozdawnictwa zboża oraz kwestią odpowiedzialności namiestników prowincji

Dokonując spisu cenzorzy opierali się przede wszystkim na oświadczeniach składanych przez uprawnionych obywateli, Spisu dokonywano na Polu Marsowym. ustalali listę senatorów na następną kadencję. Prowadzili też spis majątków i ustalali listę ekwitów.