receptura

masa łyżki wody/nalewki/syropy/proszku

15/12/20/7,5

masa łyżeczki wody/nalewki/syropy/proszku

5/4/6/2,5

substancje wrażliwe na wilgoć

NaNO3, NH4Br, NaBr, Ca(Br)2, CaCl2, NaI

substancje wrażliwe na światło

alkohol fenyloetylowy, benzokaina, chloramfenikol, lidokainy HCl, erytromycyna, fiolet krystaliczny, hydrokortyzon, kw. salicylowy, mleczan etakrydyny, nystatyna, octan chloroheksydyny, prednizolon, neomycyny SO4, sulfonamidy, tanina, tłuszcze nienasycone

wzór Cowlinga

D=(wiek dziecka/24)*maksymalna dawka dla dorosłych

wzór Younga (dla dzieci w wieku 2-12 lat)

D=(wiek dziecka/wiek dziecka +12)*maksymalna dawka dla dorosłych

wzór Clarka (dla dzieci powyżej 2 roku życia)

D=(masa dziecka (kg)/70)*maksymalna dawka dla dorosłych

wzór na dawkę dla dziecka z uwzględnieniem powierzchni ciała

D=(powierzchnia ciała dziecka (m2)/1,8)*maksymalna dawka dla dorosłych

Substancje zwiększające lepkość

1. Wielkocząsteczkowe hydrofilowe koloidy 2. Koloidy asocjacyjne

Koloidy asocjacyjne

Nieorganiczne krzemiany, krzemionka koloidalna, mikrokrystaliczna celuloza, bentonit

Wielkocząsteczkowe hydrofilowe koloidy

1. Półsyntetyczne pochodne celulozy 2. Naturalne polimery 3. Polimery syntetyczne

Roztwór wodny gumy arabskiej

Rozpuszczalna w wodzie 1:2; najczęściej 33,3%: 1cz. gumy, 1cz. wody, 1cz. Wody wapiennej-> ogrzewanie, uzupełnienie wodą do pierwotnej masy

Roztwór wodny alginianu sodu

Rozpuszczalny w wodzie o pH>3, sporządzanie: wsypywać małymi porcjami do wody mozna podgrzać do 45°C LUB zwilżenie alginianu glicerolem lub glikolem propylenowym i roztarcie w moździerzu, stopniowo dodawać r-r wodny

Rozpuszczalne w gorącej wodzie

1. Papaweryny HCl (trwałe w pH <5), 2. kwas borowy, 3. mleczan etakrydyny, 4. aminofenazon 5. aminofilina 6. pabialgina 7. ichtiol

Płyn Lugola

iodum - 1,0; kalii iodidum 2,0; aquae- 97,0; jodek potasu rozpuścić w 4,0 wody, w r-rze rozpuścić jod, uzupełnić wodą; kompleks jodu cząsteczkowego +KI, po dysocjacji w r-rze są jony: K+, I3-

Jodyna -sol. Iodi spirituosae 50,0

0,5 KI rozpuścić w 3,0 wody, dodać 1,5 jodu, stopniowo 45,0 etanolu

Substancje rozpuszczalne w etanolu

hydrokortyzon, kw. salicylowy, kamfora, kwas borowy (1:17), chloramfenikol,

Rozpuszczalny na ciepło w glicerolu

Boraks (natrii tetraboratis), kwas borowy

Neospasmina

extr. fluidum ex crataegi fr. et Valerianae rad. 18,0; Natrium benzoicum 0,2; Saccharosum, Aqua, Essentia Aurantii ad 100,0

Passispasmina

Extr. fluid. ex Crataegi fr., Valerianae rad., Lupuli strobuli, Passiflorae herb. 17,0 Natrium benzoicum 0,2 Saccharosum, Aqua, essentia Aurantii ad 100,0

Sal Erlenmayeri

KBr 2cz. NaBr 2cz. NH4Br 1cz

Liquor Pectoralis

Ammonii anisatus spir. 2,5; Althaeae sir. 15,0; Aquae ad 100,0

Mixtura nervina

KBr 4cz. NaBr 2cz. NH4Br 2cz.

Odwary - surowce

alkaloidowe, saponinowe, Valerianae rad., Tormentillae th., Quercus cx., Frangulae cx., Rhei rad., Uvae ursi fol.

Sporządzanie odwarów

1cz. sur: 10cz. odwaru, 1cz. sur. z wykazu B: 100cz. odwaru, surowiec zalać wodą o temp. pokojowej, ogrzewać w łaźni wodnej przez 30min. (Temp.>90°C), jeżeli il. odwaru<200,0 można ogrzewać 45min. bez kontroli temp.

odwary z surowcow alkaloidowych

+0,5 kw. cytrynowego na 100,0 wody. Po wytrawieniu: 25kropli 10% NH4OH na 100,0 wody

Odwary z surowców saponinowych

0,1 NaHCO3 na 1,0 surowca, z wyjątkiem Saponariae rx.

Napary-surowce

Sur. glikozydowe: Adonidis vernalis hb, Convalliarae maialis hb.

Maceraty-surowce, sporzadzanie

Śluzowe: Altheae rx, lini semen; 1:20 zalać wodą o temp pokojowej, odstawic na 30min

Zawiesina-właściwości

Do użytku wewnętrznego: 0,1-30µm; zewnętrznego <80 µm, do 50% cz. stałych

Emulsja - właściwości

średnica cząstek: 0,1-10µm

HLB

3-8 - lepiej rozpuszczalne w olejach - emulsja w/o; 8-16 - lepiej rozpuszczalne w wodzie - emulsja o/w

guma arabska - emulsje

olej tłusty <20%: olej: guma: woda = 2:1:1,5; olej tłusty >20% = 4:1:2; olej mineralny = 3:1:2; olejki eteryczne, lotne = 2:1:2

emulsje z emulgatorem powstającym podczas sporządzania

faza olejowa: wolne wyższe kw. tłuszczowe; faza wodna: kationy poch. z Ca(OH)2, NH4OH, lub organiczne - trietanoloamina; podczas mieszania powstaje mydło; kation jednowartościowy: o/w, wielowartościowy: w/o; niezgodności - z substancjami kwaśnymi

Emulsio oleosae

Rapae oleum - 10%; Gummi arab pulv - 5%; Aqua - 85%; Saccharinum - 1% (1/2 tabletki); Menthae pip. oleum - II gtt

Linimentum Calcis (Calcareum) - mazidło wapienne na oparzenia słoneczne

Lini olei, Aquae calcis aa 10,0

Podłoża maściowe

1. Lipofilowe bezwodne, 2. Absorpcyjne, 3. Absorpcyjne uwodnione 4. Hydrofilowe 5. Rozpuszczalne w wodzie

maści - podłoża lipofilowe bezwodne

Trwałe chemicznie: 1. węglowodory (wazelina, parafina) 2. oleje silikonowe; Nietrwałe, ale ułatwiające wchłanianie: 1. woski (lanolina) 2. glicerydy (tłuszcze roślinne/zwierzęce - smalec)

maści - podłoża absorpcyjne

podłoża lipofilowe bezwodne + emulgator: 1. mieszaniny wazeliny z lanoliną/woskiem 2. mieszaniny węglowodorów z emulgatorami: a) o/w (Polisorbat 60, Cetomakrogol), b) w/o (cholesterol, alkohol cetylowy, stearylowy, monostearynian glicerolu)

maści - podłoża absorpcyjne uwodnione

wemulgowana woda jest luźno związana, po rozsmarowaniu wydziela się, dając uczucie chłodzenia: Ung. refrigerans (Cold cream) - oficynalna maść zmiękczająca

maści - podłoża hydrofilowe

emulsje o/w, zawierające emulgatory: laurylosiarczan sodu, Tween 80; środki konserwujące; środki zapobiegające nadmiernemu parowaniu: glicerol, glikol propylenowy, r-r sorbitolu - obniżają T krzepnięcia fazy wodnej,

maści - podłoża rozpuszczalne w wodzie

1. hydrożele - faza rozproszona tworzy luźno usieciowaną strukturę wypełnioną cieczą: a) jednofazowe - brak określonej granicy faz - żel z MC; b) dwufazowe - struktura wytworzona przez nierozpuszczalne w wodzie makrocząsteczki rozpuszczone w wodzie - żel z bentonitu; 2. żele makrogolowe - niezgodne z substancjami ulegającymi utlenieniu (I2, I-, fenole)

unguentum simplex

Lanolinum anhydricum 10,0 Vaselinum flavum 90,0

Unguentum molle

Lanolinum anhydricum, Vaselinum flavum aa 50,0

Unguentum album

Cera alba 5,0 Vaselinum album 95,0

Unguentum Cholesteroli

Cholesterolum 3,0 Vaselinum album 18,0 Paraffinum liq. 64,0 Paraffinum solidum 15,0

Eucerinum

Cholesterolum 2,0 Alcohol cetylicus 3,0 Vaselinum album 95,0

Vaselinum hydrophylicum

Cholesterolum 3,0 Alcohol stearylicus 3,0 Cera alba 8,0 Vaselinum album 86,0

Unguentum leniens

Cetaceum 15,0 Cera alba 8,0 Rapae oleum 62,0 Aqua purificata 15,0 Lavandulae aetheroleum 0,2 ml

Rozdrabnianie substancji dodawanych do maści

1. podłoże lipofilowe, węglowodorowe, absorpcyjne, w/o: dodatek oleju mineralnego; 2. podłoże zmywalne lub rozpuszczalne w wodzie: dodatek glicerolu

specjalne środki ułatwiające wprowadzenie substancji do podłoża

prodermina - polisorbat 80; balsam peruwiański - olej rycynowy; ichtiol/tumenol - podłoże absorpcyjne (maść miękka, euceryna), oleje roślinne lub glicerol

niezgodności balsamu peruwiańskiego

wydziela się z maści zawierających S, nie łączy się z olejami mineralnymi - dodać oleju rycynowego

zawartość ZnO w paście/maści cynkowej

25%/10% - maść zawiera podłoże absorpcyjne (wazelina hydrofilowa)

Pasta Lassara - Zinci salicylatis pasta

Acidi salicylici 1,0 Zinci oxidi, Tritici amyli aa 12,5 Vaselini albi ad 50,0

Maść Mikulicza - Unguentum Argenti nitratis compositum

Argentii nitratis 0,3 Aquae purificatae q.s. (max 1g - do rozpuszczenia AgNO3) Balsami peruviani 1,5 Vaselini flavi ad 30,0

Pulveres - wielkość

do stosowania miejscowego: <0,16 mm; do wewnętrznego: <0,5 mm

Pulveres triturati

substancje z wykazu A, B, roztarte z obojętnym proszkiem rozcieńczającym (laktoza, sacharoza): Trituratio Atropini sulfatis (1+9); Trituratio Hyoscini hydrobromidi (1+99); Extractum Belladonnae siccum (1+1)

sposoby usuwania powłoczki cukrowej z drażetek

1. polewanie drażetek ciepłą wodą na sitku, 2. zanurzenie w 45% alk. izopropylowym, następnie przeniesienie do 91% izopropanolu w celu przerwania rozpuszczania, 3. ogrzewanie przez kilka minut w suszarce w temp 105°C, zanurzenie w etanolu 760 g/l, uciskanie powierzchni przez bibułę

ocena proszków - dopuszczalne odchylenia

proszki <300 mg ± 10%; proszki >300 mg ± 7,5%; 2/10 proszków może przekroczyć granicę odchyleń, nie więcej niż 2X

olejkocukry

2,0 cukru pudru: 1 kropla olejku; wyjątki: Aurantii exocarpii ol., Aurantii floris ol., Citri ol., Rosae ol. - 4,0 cukru: 1 kropla ol

Pulvis Magnesiae cum Rheo - proszek troisty

Magnesii carbonas 5,0 Rhei rhizoma 2,0 Saccharum 3,0 Foeniculi oleum gtt. II

podłoża czopkowe

1. lipofilowe nierozpuszczalne w wodzie 2. hydrofilowe

Podłoża czopkowe lipofilowe

1. olej kakaowy 2. oleje utwardzone 3. półsyntetyczne glicerydy kw. tłuszczowych 4. syntetyczne estry

podłoża czopkowe hydrofilowe

1. masy żelatynowo-glicerynowe 2. makrogolowe (glikole polioksyetylenowe) 3. galaretki z agarem 4. żel stearynianu sodu w glicerolu

wymagania dla podłoży - czego nie powinny

1. drażnić błony śluzowej, 2. uczulać 3. wywierać własnego działania 4. wpływać negatywnie na trwałość subst. leczn i jej dostępność biologiczną

wymagania dla podłoży - powinny

1. zachowywać stałą konsystencję w t. pokojowej 2. topić się w t. ciała 3. mieć odpowiednią lepkość, by subst. nie ulegała sedymentacji 4. mieć małą różnicę między Ttopnienia a Tkrzepnięcia 5. zmniejszać objętość podczas krzepnięcia 6. posiadać dobre właściwości emulgujące 7. być trwałe chemicznie 8. umożliwiać tworzenie czopków przez wylewanie i wytłaczanie

liczba wodna

wartość wyrażająca zdolność podłoża maściowego do trwałego emulgowania wody, liczba gramów wody jaką, w 20°C, może związać 100g substancji, tworząc trwałą emulsję

olej kakaowy - cechy

mieszanina triglicerydów: oleopalmitynostearynowego, oleodipalmitynowego i oleodistearynowego oraz wolnych kw. tłuszczowych. Tt=30-35°C, 4 odmiany polimorficzne: α,β (najtrwalsza, najwyższa Tt),β',γ

olej kakaowy - wady

1. brak kontrakcji, 2. jełczenie - duża il.kw. nienasyconych, wytworzone nadtlenki mogą rozkładać subst. lecznicze, 3. Lw=20-30 - mała zdolność emulgowania wody

półsyntetyczne glicerydy kwasów tłuszczowych - otrzymywanie

triglicerydy wyższych kwasów - C12-C18 - np. laurynowego, mirystynowego, palmitynowego, stearynowego. surowce do otrzymywania: oleje roślinne (palmowy, kokosowy) poddawane zmydleniu, oddzieleniu kwasów o krótkich łańcuchach oraz uwodornieniu reszty mieszaniny i estryfikacji glicerolem

półsyntetyczne glicerydy kwasów tłuszczowych - cechy

1. łatwe uwalnianie subst. leczniczych 2. mała różnica Tt - Tk 3. odporność na jełczenie 4. dobre właściwości zawieszające i emulgujące (obecność mono- i diglicerydów) 5. łatwe wyjmowanie z form WADY: bardziej kruche i łamliwe (brak glicerydów niższych i nienasycownych kw. tłuszcz)

półsyntetyczne glicerydy kwasów tłuszczowych - nazwy

Adeps neutralis, Adeps solidus, Massa Estarinica, Massa suppositorium

podłoża czopkowe syntetyczne

syntetyczne estry: ftalan cetylowy, cechy: szybko krzepnie, łatwo oddziela się od formy, WADY: kruchość, szybka deformacja w czasie upałów, ogrzane >70°C zmienia właściwości: lepi się do ścian

masy żelatynowo-glicerolowe

do globulek: 15cz.żelatyny, 70cz. glicerolu, 15cz. wody do pręcików: 26cz.żelatyny, 50cz. glicerolu, 24cz. wody

masy żelatynowo-glicerolowe - zalety i wady

Zalety: rozpuszczalność w wodzie, WADY: glicerol działa odwadniająco i drażniąco na jelito grube, niezgodności z: kw. salicylowym, taniną i in. garbnikami, metenaminą, solami Al i Ca, wodzianem chloralu

makrogole - cechy, zalety

mieszaniny polimerów tlenku etylenu; Tt=54-60°C - w miejscu aplikacji ulegają powolnemu rozpuszczeniu; trwałe, możliwość rozpuszczenia wielu subst. leczn

makrogole - WADY

higroskopijne, powodują osmotyczne odciąganie wody z bł.śluz. w mscu aplikacji - bolesność, utrudnione wchłanianie subst. leczn. - zapobieganie: dodatek 20-30%wody, zwilżenie czopka przed aplikacją, niezgodności: kw. salicylowy, aspiryna, garbniki, sole Hg, I, chinina, penicylina, rezorcynol, fenobarbital, balsam peruwiański

galaretki z agarem - skład

2cz. agaru, 50cz. glicerolu, 48cz. wody

czynniki wpływające na szybkość uwalniania subst. leczniczej z podłoża czopkowego

1. rozpuszczalność subst. w podłożu - współcznnik podziału o/w 2. stopień dysocjacji - szybkość wzrasta ze wzrostem il. niezdysocjowanej formy subst. 3. stopień rozdrobnienia subst. 4. ilość wodnego płynu w miejscu aplikacji 5. szybkość rozpuszczania się/topienia podłoża

czynniki wpływające na szybkość wchłaniania subst. leczniczej z podłoża czopkowego

1. stan fizjologiczny miejsca podania 2. właściwości fizyko-chemiczne subst. 3. rodzaj podłoża czopkowego - olej kakaowy i podł. hydrofilowe rozprzestrzeniają się po całej odbytnicy, triglicerydowe pozostają w dolnej części 4. dodatek substancji powierzchniowo czynnych, rozpraszających - wzrost kontaktu subst. z bł.śluz.

susbstancje pomocnicze przy sporządzaniu czopków

zwiększające lepkość, wypełniające, adsorbujące, emulgujące, przeciwutleniacze, modyfikujące Tt

substancje utwardzające do czopków

wosk pszczeli (3-5%), olbrot, alkohol stearylowy, cetylowy, monostearynian glicerolu

plastyfikatory w produkcji czopków

oleje roślinne, lanolina

substancje zwiększające lepkość (w celu równomiernego rozproszenia substancji w stopionym podłożu czopkowym)

monostearynian glicerolu (5%), stearynian Mg, Al, monostearynian Al (2%), koloidalna krzemionka (1-2%), bentonit, parafina stała, wosk

czopki - substancje wypełniające i adsorbujące (wprowadzanie subst. płynnych)

laktoza, sacharoza, glinka biała, CaCO3, MgO, krzemionka koloidalna

wprowadzanie subst. leczniczych do czopków w postaci r-ru - używane rozpuszczalniki

woda, glicerol, glikol propylenowy

czopki - środki konserwujące

nipaginy, kw. sorbowy i jego sole

czopki - przeciwutleniacze

w celu ochrony subst. leczniczejpraz stabilizacji lipofilowego podłoża: tokoferole, galusan etylowy, propylowy

współczynnik wyparcia

określa w gramach ilość podłoża odpowiadającego objętością 1g danej substancji

obliczanie ilości podłoża

M = F - (f * s) M- potrzebna całkowita ilośc podłoża F- pojemność formy w gramach podłoża czopkowego łącznie dla całej liczby czopków (rzeczywista nie deklarowana) f- współczynnik wyparcia s- ilość przepisanej substancji leczniczej

Badanie masy czopka

Masa czopka powinna mieścić się w granicach +/-5% średniej masy, tylko 2 mogą przekroczyć granice, ale nie więcej niż 2x

oznaczanie Czasu całkowitej deformacji lub rozpuszczenia

dla podłoża lipofilowego-nie więcej niż15min.; dla hydrofilowych - nie więcej niż 60min.

stopien sproszkowania subst. stałych do czopkow

0,08

sporządzanie r-rów wodnych z MC

1. MC+1/3 wody o T=90C; dodać pozostałej wody oziębionej lub w formie lodu 2. całą il. wody podgrzać do wrzenia, rozproszyć MC, wstawić do lodówki - klarowanie: 4h 3. zwilżyć MC wodą/glicerolemm uzupełnić oziębioną wodą - nieprzezroczysty