LITOSFERA

 0    97 fiche    anitalubiczgruzewska
baixar mp3 Imprimir jogar verifique-se
 
questão resposta
METODA HIPSOMETRYCZNA
começar a aprender
polega na wypełnieniu kolorami przestrzeni pomiędzy kolejnymi poziomicami. każdy kolor lub jego odcień określa precyzyjnie przedział wysokości według skali barw zawartej w legendzie mapy *rzeźba terenu
METODA CIENIOWANIA
começar a aprender
najczęściej stosuje się cieniowanie w oświetleniu ukośnym, przy założeniu, że źródło światła znajduje się w lewym górnym rogu. uzyskuje się dzięki temu efekt stromości.
METODA SYGNATUR
começar a aprender
prezentuje za pomocą znaków obiekty niemożliwe do przedstawienia w skali mapy
SYGNATURY PUNKTOWE
começar a aprender
zajmują niewielką powierzchnię (są znakami pozaskalowymi). dla każdej kategorii obiektów mają określony rysunek i jego wielkość *geometryczne, literowe, strukturalne, obrazkowe
SYGNATURY LINIOWE
começar a aprender
przedstawiają obiekty liniowe, np. rzeki, kanały, drogi. pozwalają właściwie określić kierunek przebiegu zjawiska, jednak szerokość znaków liniowych przeliczana w skali mapy jest większa niż w rzeczywistości
SYGNATURY POWIERZCHNIOWE
começar a aprender
wskazują na charakterystyczną cehcę obszaru. przedstawione powierzchnie dają się przeliczyć w skali mapy. informują o położeniu obiektów, ich zarysach. zarys wypełniony jest wewnątrz znakami powierzchniowymi przyjętymi dla danej kategorii zjawisk *gleby
METODA IZOLINII
começar a aprender
izoliniami nazywamy linie łączące na mapie punkty o jednakowych wartościach *wysokość nad poziomem morza
METODA ZASIĘGÓW
começar a aprender
przedstawia obszar występowania zjawiska *występowanie gatunku roślin
METODA KROPKOWA
começar a aprender
przedstawia rozmieszczenie zjawiska za pomocą kropek. wielkość kropki odpowiada wadze zjawiska. z przestrzennego rozmieszczenia kropek możemy wnioskować o gęstości zjawiska *gęstość zaludnienia
METODA KARTODIAGRAMU
começar a aprender
kartodiagram przedstawia wielkośc i rozmieszczenie zjawiska za pomocą diagramów. rodzaje diagramów: słupkowy, kolisty, kulisty
METODA ZNAKÓW RUCHU
começar a aprender
przedstawia przemieszczanie zjawisk, np. przewozy pasażerów, działania wojenne. środkami do prezentacji ruchu są różnego rodzaje wektory i wstęgi, których różna grubość określa natężenie zjawiska
METODA WYKRESÓW LOKALIZOWANYCH
começar a aprender
wykresy na pamie odnoszą się do określonych punktów, np. wykres dla danej miejscowości przedstawiający roczny opad
METODA KARTOGRAMU
começar a aprender
kartogram przedstawia intensywność zjawiska na określonej powierzchni. przy rysowaniu kartogramu wybiera się powierzchnię i określa przedziały intensywności zjawiska.
MINERAŁY
começar a aprender
powstałe w naturalny sposób składnik skorupy ziemskiej o określonej budowie chemicznej i stałych cechach fizycznych. są nimi na ogół ciała stałe o strukturze krystalicznej. minerały wchodzące skład skał nazywamy skałotwórczymi
SKAŁY O BUDOWIE JEDNORODNEJ
começar a aprender
skały, które składają się z jednego minerału *wapień, gips
SKAŁY O BUDOWIE RÓŻNORODNEJ
começar a aprender
skały, które składają się z kilku minerałów *granit, bazalt
SKAŁY MAGMOWE
começar a aprender
powstają na skutek zastygania magmy
SKAŁY WYLEWNE
começar a aprender
tworzy je magma, która szybko zastyga na powierzchni ziemi. mają budową skrytokrystaliczną *bazalt
SKAŁY GŁĘBINOWE
começar a aprender
tworzy je magma pod powierzchnią ziemi, która zastyga wolno i tworzy skały o budowie jawnokrystalicznej *granit
SKAŁY PLUTONICZNE (głębinowe) - przykłady
começar a aprender
granit / gabro / sjenit
SKAŁY WULKANICZNE (wylewne) - przykłady
começar a aprender
bazalt / andezyt / ryolit
SKAŁY KWAŚNE
começar a aprender
pow. 60% [np. granit]
SKAŁY OBOJĘTNE
começar a aprender
60%-55% [np. andezyt]
SKAŁY ZASADOWE
começar a aprender
pon. 50% [np. gabro]
sendymentacja
começar a aprender
osadzanie się materiału mineralnego lub organicznego
diageneza
começar a aprender
przemiana luxnego materiału nagromadzonego w wyniku sendymentacji w spoistą skałę
SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE
começar a aprender
powstają przez nagromadzenie, rozkruszenie lub wytrącenie skał istniejących, a takze ze szczątków organizmów roslinnych i zwierzęcych
SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE
começar a aprender
powstają ze szczątków obumarłych roslin i zwierzat
SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE
começar a aprender
powstały w wyniku wytrącenia się substancji mineralnych z wody morskiej
SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE - przykłady
começar a aprender
gruz -> brekcja/ żwir -> zlepieniec/ piasek -> piaskowiec/ muł -> mułowiec/ ił -> iłowiec
SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE - przykłady
começar a aprender
ze szczątków roslinnych - torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny/ ze szczątków zwierzęcych - wapień, opoka/ ze szczątków roslinnych i zwierzęcych - ropa naftowa, gaz ziemny
SKAŁY METAMORFICZNE
começar a aprender
skały pochodzenia magmowego lub osadowego, które na skutek oddziaływania wysokiej temperatury lub ciśnienia uległy przeobrażeniu
METAMORFIZM DYNAMICZNY
começar a aprender
kiedy skały na skutek ruchów skorupy ziemskiej zostały przeniesione w głąb Ziemi i tam pod wpływem ciśnienia sprasowane [granit->gnejs / ił->łupki ilaste]
METAMORFIZM KONTAKTOWY (termiczny)
começar a aprender
kiedy skała na skutek zetknięcia z gorącą magmą topi się i ponownie krystalizuje [wapień -> marmur]
METAMORFIZM REGIONALNY (termodynamiczny)
começar a aprender
kiedy skały pogrążają sie na dużą głębokość, gdzie panuje wysokie ciśnienie i temperatura; obejmuje swoim zasięgiem wielkie obszary [serpentynity i amfibiolity]
ZŁOŻE MINERALNE
começar a aprender
naturalne nagromadzenie minerałów użytecznych w ilości nadającej się do eksploatacji
ZŁOŻA MINERALNE MAGMOWE
começar a aprender
powstaja w jednym miejscu na skutek wytrącania się z krzepnącej magmy pierwiastków o takiej samej temperaturze krzepnięcia. najczęściej występują w formie gniazd i żył [np. złoża platyny, diamentów, rud chromu]
ZŁOŻA MINERALNE OSADOWE
começar a aprender
powstają na skutek wietrzenia i sedymentacji materiału okruchowego [np. rudy miedzi], wytrącania z wody substancji mineralnej [np. sól kamienna] i oadzania oraz przetwarzania substancji organicznej [np. węgiel kamienny, ropa naftowa]
ZŁOŻA MINERALNE METAMORFICZNE
começar a aprender
powstają ze złóż osadowych lub magmowych przez przemiany ich składu mineralnego lub przemieszczania substancji w głąb i zmianę jej struktury fizycznej [np. węgiel-grafit / wapień-marmur / granit-gnejs / ił-łupek ilasty]
PROCESY ENDOGENICZNE
começar a aprender
procesy zachodzące pod dzialaniem sił wewętrznych, których źródłem jest energia wnętrza Ziemi. powodują powstawanie nierówności powierzchni Ziemi przez wypietrzanie gór, wyzyn, grzbietów oceanicznych oraz tworzenie rowów i zapadlisk tektonicznych
TEORIA TEKTONIKI PŁYT LITOSFERY
começar a aprender
teoria zakładająca, że litosfera podzielona jest na kilka większych oraz kilkanaście mniejszych płyt.
PRĄDY KONWEKCYJNE
começar a aprender
prądy istniejące w astenosferze, które powodują przemieszczanie płyt litosfery
ZJAWISKO SPREADINGU
começar a aprender
poziome ruchy magmy w astenosferze, będące następstwem prądów konwekcyjnych w płaszczu Ziemi, powodują rozrywanie i rozsuwanie sie litosfery. w powstające w niej szczeliny (ryfty) wchodzi magma i je wypełnia. powoduje to tworzenie się nowej skorupy oceani
ZJAWISKO SUBDUKCJI
começar a aprender
w wyniku rozrastania się dna oceany dochodzi do kolizji plyt litosfery. przemieszczające się grube płyty kontynentalne nachodzą na cienka plytę oceaniczną, powodując wepchnięcie je wgłąb płaszcza ziemi. powstają rowy oceaniczne
STREFA KOLIZJI
começar a aprender
gdy dochodzi do zderzenia dwóch plyt kontynentalnych, żadna z nich się nie zanurza z powodu dużej wyporności. w strefie kontaktu dochodzi do miażdżenia i pofałdowania osadów geosynklinalnych [Himalaje i góry południowej Europy]
TRZĘSIENIE ZIEMII
começar a aprender
różnego rodzaju pojedyncze wstrząsy lub całe serie drgań skorupy ziemskiej związane z nagłym przemieszczaniem magmy lub mas skalnych w skorupie ziemskiej
HIPOCENTRUM
começar a aprender
miejsce pod powierzchnią Ziemi, gdzie następuje przesunięcie mas skalnych i powstaje fala sejsmiczna
EPICENTRUM
começar a aprender
miejsce położone bezpośrednio nad hipocentrum (na powierzchni), gdzie fala sejsmiczna dociera najszybciej i drgania są najmocniejsze
ZJAWISKO WULKANICZNE
começar a aprender
ogół zjawisk związanych z wydobywaniem sie magmy na powierzchnię ziemi
MAGMA
começar a aprender
znajdujący się w głębi Ziemi płynny lub plastyczny stop glinokrzemianów i innych związków mineralnych wraz z rozpuszczonymi w nich gazami, takimi jak para wodna, dwutlenek węgla, chlor
LAWA
começar a aprender
wyrzucona na powierzchnię Ziemi magma
WULKAN
começar a aprender
miejsce wydobywania się z głębi Ziemi na powierzchnię produktów wulkanicznych (lawy, gazów, popiołów, bomb wulkanicznych)
WULKAN SZCZELINOWY
começar a aprender
wulkan, gdzie magma wypływa na powierzchnię Ziemi szczelinami. rzadka i zasadowa magma powoli rozlewa się na dużych powierzchniach, tworząc pokrywy bazaltowe [LAKI na Islandii]
WULKAN STOŻKOWY - EFUZYWNY (tarczowy)
começar a aprender
wulkany wystepujące w strefach ryftowych, gdzie rzadka, zasadowa magma z płaszcza Ziemi wypływa na jej powierzchnię, tworząc niskie stożki wulkaniczne o płasko nachylonych zboczach [MAUNA LOA na Hawajach]
WULKAN STOŻKOWY - EKSPLOZYWNY (stożkowy)
começar a aprender
wulkan gdzie z gęstej i kwaśnej stygnącej magmy wydostają się gazy, które doprowadzają do gwałtownych erupcji. występują w strefach subdukcji lub strefach tworzenia się geosynklin [KILIMANDŻARO w Afryce]
WULKAN STOŻKOWY - STRATOWULKAN
começar a aprender
gwałtowne erupcje przeplatane są ze spokojnymi wylewami magmy, co powoduje, że stozek wulkaniczny składa się z ułozonych na przemian materiałów piroklastycznych oraz warstw zastygłej lawy [ETNA, WEZUWIUSZ we Włoszech]
WULKAN CZYNNY
começar a aprender
wulkan ciągle lub sporadycznie przejawiający aktywność [ETNA]
WULKAN DRZEMIĄCY/UŚPIONY
começar a aprender
wulkan działający w historycznych czasach, ale od dłuzszego czasu nie przejawia aktywności [FUDŻI]
WULKAN WYGASŁY
começar a aprender
wulkan, który nie był aktywny w czasach historycznych [OSTRZYCA]
STAŁE PRODUKTY WYBUCHU WULKANU
começar a aprender
pyły wulkaniczne, popioły wulkaniczne, piasek wulkaniczny, lapille, bomby wulkaniczne, głazy i bloki skalne, pumeks
CIEKŁE PRODUKTY WYBUCHU WULKANU
começar a aprender
lawa kwaśna-gęsta, lawa zasadowa-rzadka
GAZOWE PRODUKTY WYBUCHU WULKANU
começar a aprender
dwutlenek węgla, tlenek wegla, siarkowodór, chlorowodór, dwutlenek siarki, metan, chlor, para wodna
KALDERA WULKANICZNA
começar a aprender
kocioł powstały w wyniku poszerzenia krateru przez wielokrotne eksplozje gazowe wulkanu
ZJAWISKA PLUTONICZNE
começar a aprender
zjawiska obejmujące krzepnięcie magmy w skorupie ziemskiej oraz przemiany skał z nią sąsiadujących (metamorfizm kontaktowy). w wyniku intruzji magmy na zewnątrz litosfery tworzą się formy plutoniczne
LAKOLIT
começar a aprender
forma plutoniczna: lawa wciska się pomiędzy warstwy skalne i zastyga w postaci soczewek; forma ułożenia - zgodnie z warstwieniem otaczających skał
BATOLIT
começar a aprender
forma plutoniczna: nieregularne bloki granitowe o znacznych rozmiarach pod powierzchnia ziemi, powstałe z zastygłej magmy
LOPOLIT
começar a aprender
forma plutoniczna: intruzje magmy w postaci spodka; ułożenie zgodnie z warstwowaniem otaczających skał
FAKOLIT
começar a aprender
forma plutoniczna: drobne intruzje magmy pomiędzy warstwami skał sfałdowanych, zgodne z ich położeniem
ŻYŁY POKŁADOWE (SILLE)
começar a aprender
forma plutoniczna: intruzje magmy tworzące płyty ze skal magmowych, ulożone zgodnie z płytowym rozmieszczeniem skał osadowych
DAJKI
começar a aprender
forma plutoniczna: pionowe żyły skal magmowych, biegnące w poprzek skał starszych
RUCHY IZOSTATYCZNE
começar a aprender
pionowe ruchy skorupy ziemskiej zachodzące na obszarach, gdzie zmienił się pionowy nacisk na powierzchnie litosfery
RUCHY EPEJROGENICZNE
começar a aprender
ruchy lądotwórcze zachodzące w starszych częściach litosfery (blokach kontynentalnych)
RUCHY GÓROTWÓRCZE
começar a aprender
ruchy orogeniczne zachodzące w strefie zgniatania materiału zgromadzonego w obniżeniach (geosynklinach) na krawędzi plyt litosfery
DEFORMACJE SKORUPY ZIEMSKIEJ
começar a aprender
ruchy obejmujące obszary odlegle od zamykanej geosynkliny i dotyczą zmiany pierwotnego układu skał w skorupie ziemskiej
GÓRY FAŁDOWE
começar a aprender
góry powstające w wyniku zgniatania i fałdowania osadów zgromadzonych w geosynklinach lub przesunięcia plaszczowin [HIMALAJE, ALPY, KARPATY, KORDYLIERY, ANDY]
GÓRY ZRĘBOWE
começar a aprender
góry powstające w wyniku pionowego przemieszczania mas skalnych wzdłuż uskoków tektonicznych [SUDETY, WOGEZY, SCHWARZWALD, DAR FUR, TIBESTI, GÓRY SMOCZE]
GÓRY WULKANICZNE
começar a aprender
góry będące konsekwencją gwałtownych erupcji wulkanicznych. wyrzucany przez wulkany w wielu miejscach materiał okruchowy zlepiony magmą może utworzyć całe masywy gór [KILIMANDŻARO, GÓRY NA KAMCZATCE, W JAPONII, NA HAWAJACH, W POLSCE MASYWY: ŚLĘŻY
STROP
começar a aprender
wierzchnia warstwa skał osadowych
SPĄG
começar a aprender
dolna warstwa skal osadowych
MIĄŻSZOŚĆ WARSTWY
começar a aprender
odległość między stropem a spągiem
PŁYTA
começar a aprender
obszar, na którym niezaburzone warstwy skalne zalegaja poziomo na fundamencie krystalicznym
PLATFORMA
começar a aprender
PLATFORMpoziome ułożenie warstw skalnych spaczone przemieszczeniami pionowymi, na przykład ruchami epejrogenicznymi lub wzdłuż uskoków
DEFORMACJE NIECIĄGŁE
começar a aprender
ciągłość warstw została przerwana w wyniku przesunięć pionowych
USKOK
começar a aprender
forma tektoniczna powstała w wyniku pęknięcia mas skalnych i ich przesunięcia wzdłuż powstałej powierzchni
ZRĄB TEKTONICZNY
começar a aprender
Tectonic frameworkblok skalny odcięty od otaczających go skał uskokami i wyniesiony wzgledem sąsiednich bloków
RÓW TEKTONICZNY
começar a aprender
fragment skorupy ziemskiej obniżony względem sąsiednich bloków
PŁASZCZOWIZNA
começar a aprender
zespół fałdów leżących oderwany od macierzystego podłoża i przesunięty nawet o kilka kilometrów na skutek poziomych nacisków bocznych
DEFORMACJE CIĄGŁE
começar a aprender
skały uległy sfałdowaniu lecz, ciągłość warstw skalnych nie została przerwana
ANTYKLINA
começar a aprender
warstwy fałdu wygięte ku górze na skutek deformacji ciągłej
SYNKLINA
começar a aprender
warstwy fałdu wygięte ku dołowi na skutek deformacji ciągłej
PROCESY EGZOGENICZNE
começar a aprender
procesy zachodzące na powierzchni ziemi pod wpływem energii zewnętrznej, której źródłem jest Słońce. procesy te mogą mieć np. charakter niszczący i prowadzą do wyrównania powierzchni
WIETRZENIE
começar a aprender
proces egzogeniczny prowadzacy do zmiany zwięzłości skał dokonujących się pod wpływem oddzialywania na nie czynników fizycznych, chemicznych i organicznych
DENUDACJA
começar a aprender
całość procesów niszczących polegających na przemieszczaniu pokrywy zwietrzelinowej i obnizaniu podłoża skalnego
EROZJA
começar a aprender
proces egzogeniczny polegajacy na mechanicznym niszczeniu skał przez przemieszczający się materiał okruchowy lub wode, lód, wiatr
RUCHY MASOWE
começar a aprender
przemieszczanie zwietrzeliny pod wpływem własnego ciężaru lub obciążenia
AKUMULACJA
começar a aprender
osadzanie i gromadzenie sie luźnego materiału transportowanego przez wodę, lód, wiatr
ZWIETRZELINA
começar a aprender
produkt wietrzenia, bedący podstawa tworzenia się gleb

Você deve entrar para postar um comentário.