historia2

1587 r

zyymunt iii waza obejmuje tron

czemu waza byl dobrym kandydatem

matka jagiellonka, on katolik z popraciem zamoyskiego

1588

bitwa pod byczyna, zamoyski pokonal habsburga i odsunal go od wladzy na dobre

1592

sejm inkwizycyjny, oskarzenie zygmunta o rokowania z habsburgami; smierc jana iii + odziedziczenie przez zygmunta tronu szwecji

co sie stalo po objeciu tronu szwecji przez zygmunta waze

rp i szwecje polaczyla unia personalna. powstala jednak opocycja przeciw zygmuntowi, a na jej czele stanal brat jana iii, karol ix sudermanski

1599

detronizacja zygmunta przez riksdag; nowym wladca zostal karol ix sudermanski

1600

zygmunt przylaczyl estonie do polski (realizujac pacta conventa i wdajac sie w spor ze szwecja)

glowna przyczyna wojen polsko szwedzkich (bez potopu)

plan przejecia przez szwecje terenow wokolobaltyckich, by uczynic z baltyku swoje wewnetrzne morze

przyczyna potopu

szwecja nie odrzucila planu zdobycia ziem nadbaltyckich i czekala na chwile slabosci polski, atakujac, gdy RP bylo zajete kozakami i rosja

etap i wojen ze szwecja

1600-1611; wielkim dowódcom był jan karol chodkiewicz, który doprowadził PL do zwycięstwa pod kircholmem (1605), choć miał znacznie mniejszą armię (PL wygrało dzięki husarii). EI nie zmienił granic, obie strony zawarły rozejm

etap ii wojen ze szwecja

1617-1618. został zainicjowany przez Szwecję, ktora jednak nie odnosiła większych sukcesów i szybko podpisała rozejm

etap iii wojen ze szwecja

1621-1626. w 1621 szwedzi ruszyli na rygę, następnie atakując gdańsk (klęska sz.), realizując swój plan objęcia ziem wokoło bałtyku. w 1625 król sz. zajął niemal całe inflanty, a polska przegrała pod gniewem

etap iv wojen ze szwecja

1626-1629. w 1627 odbyła się największa morska bitwa, bitwa pod oliwą, którą wygrało RP. w 1629 koniecpolski doprowadził PL do zwycięstwa pod trzcianą; w tym roku zawarto rozejm w starym targu, bardzo niekorzystny dla polski

potop szwedzki - poczatek

zaatakowano pl w 1655 (nazwa bo zolnierze zalali polske), widząc, że rp było zajęte sporem z rosja i kozakami

obronna taktyka armii rp na poczatku potopu

podzielono armie na dwa. na zachodzie pl miala sie bronic przez bug i notec w miescie ujscie. od wschodu pl miala bronic szlachta, ale podpisala z wrogiem uklad (w kiejdorach w 1655); jesli szlachta nie podejmie walki, nie zniszczą ich terenów

oblezenie jasnej gory + co dalej

twierdza dala rade sie obronić, podnosząc polske na duchu. hetman czarniecki zebrał wojska polskie, utworzono partyzantke antyszwedzka

1656

do pl wrócił król, jan kazimierz. złożył śluby lwowskie (oddanie kraju pod opieke Marii boskiej, obietnica poprawy stanu chłopów i mieszczan)

traktat rozbiorowy

gdy pl zepchnela szwecje na polnoc, sz zaczela szukac sojusznikow. podpisala z branderburgia, siedmiogrodem i kozakami traktat w radnot w 1656

1657

traktaty welawsko-bydgoskie polski z brandenburgia; oddanie przez pl miast pruskich

1660

pokoj w oliwie, koniec potopu, ktory przyniosl straty ekonomiczne i ludnosxiowe

1609

król polski dołączył do sporu polsko-rosyjskiego (po sojuszu rosyjsko-szwedzkim)

1610

hetman Żółkiewski doprowadził do rozbicia wojsk rosyjskich, wygrywając pod kłuszynem

co po wygranej w kluszynie

Żółkiewski pojmał braci szujskich i postawil ich przed królem zygmuntem. zaproponował mu tron rosyjski, ale zygi katol odmówił, bo nie chciał prawosławia u siebje

1612

bunt rosji, wypchanie zolkiewskiego z moskwy

1619

korzystny dla pl rozejm (z rosja), zyskalismy ziemie smolenska, siemierska i czernihow

1632

smierc zygmunta, atak rosji na polske (bo bezkrólewie)

1634

rozejm w polanowie, nowa granica wschodnia