HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA POLSKIEGO

W jakich latach panowała Monarchia Piastów?

966-1370

Na czym polegała zasada monarchicznej formy rządu?

Najwyższa władza powierzona jedostce (królowi, księciu) - działanie wszelkich innych organów państwowych legitymizowane jest wolą monarchy.

Co oznacza monokracja?

Władza spoczywa w rękach jednostki - księcia.

Jak inaczej nazywamy tytuł króla?

Rex

Jak wyglądała koronacja?

Pomazanie olejami świętym, nałożenie korony i wręczenie miecza.

Kto dokonywał koronacji?

Biskup ordynariusz diecezji, w której odbywała się koronacja.

Na czym polegała instytucja princepsa?

Książę zwierzchni (np po śmierci Bolesława Krzywoustego najstarszy z rodu)

W którym roku upadła instytucja princepsa?

Rywalizacja między Piastowiczami o tron pryncypacki doprowadziła do definitywnego jego rozpadu w 1227 r.

Jakie szczególne uprawnienia miał Princeps?

m.in. prawo do objęcia dzielnicy pryncypackiej ze stołecznym Krakowem oraz możliwość utrzymywania własnej załogi w głównych grodach państwa.

Jaki był cel powstania instytucji pryncypatu?

System pryncypatu miał na utrzymywać jedność królestwa, wychodząc naprzeciw procesom decentralizacyjnym związanym z oczekiwaniami społecznymi.

Jak inaczej nazywamy dwór książęcy i co to jest?

curia principis, curia regis

Jak nazywano najbliżsi współpracownicy monarchy?

Baronowie duchowi i świeccy (barones spirituals et saeculares)

Co tworzyli najbliżsi współpracownicy króla?

Radę Książęcą (consilium)

Kto był zastępcą księcia w rządach państwem?

Komes pałacowy (comes palatinus), zwany wojewodą lub niekiedy palatynem.

Pod wpływem jakich wzorców uformował się polski dwór monarszy?

Przede wszystkim czeskich i węgierskich.

Kto był najstarszym synem Bolesława Krzywoustego?

Władysław II Wygnaniec

Na czym polegała zasada pryncypatu?

Zasada ta polegała na tym, że najstarszy z książąt dzielnicowych miał sprawować władzę zwierzchnią nad pozostałymi (książę zwierzchni).

Dlaczego tytuł królewski wpływał na pozycję Polski wśród państw Europejskich?

Król to wyłącznie taki władca, który respektuje prawo.

Co oznacza princeps z łaciny?

"Ten, który zajmuje pierwsze miejsce, pierwszy"

Jak nazywała się coroczna opłata na rzecz papieża?

Świętopietrze

Jak w Dagome Iudex określono "Miasto Gniezno"?

Civitas Schinesghe

Jak nazywał się pochodzący z ok. 990 r. dokument (incipit) opisujący terytorium państwa Mieszka I przekazanego w opiekę papieża?

Dagome iudex

Na czym polegał spór o inwestyturę?

Był to spór między cesarstwem a papiestwem o przywództwo w ówczesnym świecie chrześcijańskim

Kogo popierała Polska w sporze o inwestyturę?

Papieża

Na czym polegało Regnum Poloniae?

Władza spoczywa w koronie, a nie w osobie władcy

Dlaczego władca przestał płacić żołd?

Było to zbyt kosztowne więc w zamian zaczął nadawać ziemię, zastrzegając obowiązek pełnienia służby wojskowej.

Co oprócz ziemi otrzymywali rycerze?

Przywileje

Jak nazywano rycerzy możnych?

Nobiles

Jak nazywano rycerzy służebnych?

Milites

Jak można było dostać się do stanu duchownego?

Otrzymując święcenie

Jakie przywileje miało duchowieństwo?

-"Privilegium fori" (przywilej sądowy), odpowiadali tylko przed sądami kościelnymi; -Prawo własności ziemskiej; -immunitet ekonomiczny (ich dobra były zwolnione od podatków na rzecz króla); -Zwolnieni z służby wojskowej

Co to była dziesięcina?

Opłata na rzecz kościoła

Na co szły dochody kościoła?

Na cele kultu, działalność charytatywną oraz rozwój sztuki sakralnej.

Jak inaczej nazywamy zasadźcę?

"Locatur"

Co to było Prawo Niemieckie?

Ogół zasad prawnych regulujących organizacje wsi, a także miast, stwarzało układ jasnych rozliczeń i przyczyniało się do postępu gospodarczego.

Na czym polegały przywileje lokacyjne?

Zezwolenie na wyłączenie obszaru spod prawa monarszego i założenie miasta

Jak nazywała się najbogatsza warstwa mieszczan?

Patrycjat

Kto rekrutował się z patrycjatu?

Rajcy miejscy i burmistrzowie

Jak nazywała się warstwa społeczna do której należeli średniozamożni rzemieślnicy, kupcy, kramarze?

Pospólstwo

Jakie prawa mieli chłopi?

Wolność wychodu, zakupieństwo

Jak można było zostać Sołtysem we wsi?

Było to dziedziczone

Na czym polegała wolność wychodu?

Legalne opuszczenie gospodarstwa, o ile zostawiono je w dobrym stanie, znaleziono następce i rozliczono się z czynszu

Na czym polegało zakupieństwo?

Chłop mógł dzierżawić ziemie bez prawa własności.

Kto był pierwszym Arcybiskupem gnieźnieńskim?

Radzym Gaudenty

Na czym polegała reforma "in capite et membris"

Wprowadziła celibat, umocniła autonomie kościoła, obieranie biskupów stało się wyłączną kompetencją Kościoła

Jaka była rola kulturowa kościoła?

-Rozwój szkolnictwa; -udział w procesie zjednoczenie państwa

Na czym polegał przywilej kaliski?

Dotkliwa penalizacja zachowań wymierzonych przeciw przeciw Żydom, spory na linii Żydzi-chrześcijanie rozpatrywane przez wojewodę i żydowskich assesorów (wojewodziński sąd żydowski)

Jaki był pierwszy przejaw działalności prawotwórczej?

Statut łęczycki (1180)

Jak nazywał się zastępca sędziego ziemskiego?

Podsędek

W którym roku założono Akademie Krakowską?

1364

Na czym polega personalizacja władzy?

Władza spersonalizowana to władza, w której konkretna osoba sprawuje funkcje dzięki osobistym przymiotom, a nie prawnie przypisanym do swojego stanowiska uprawnieniom.

Jak nazywało się ostateczne odejście od zasady personalizacji władzy?

Corona Regni Poloniae (Korona Królestwa Polskiego)

Jakie były urzędy ceremonialne o znaczeniu dworskim?

Miecznik, stolnik, cześnik, koniuszy, kanclerz, skarbnik, mincerz.

Czym zajmowali się kanclerze?

Prowadzili korespondencje dyplomatyczną, wystawiali dokumenty, byli to duchowni dobrze znający łacinę.

Czym zajmował się kasztelan?

W księstwach dzielnicowych władzę administracyjno-sądową oraz wojskową sprawowali kasztelani.

Czym zajmował się podkomorzy?

Był zarządcą komory (dworu książęcego, mieszkanie panującego)

Na czym polegała zasada stanowo-korporacyjnego podziału społeczeństwa?

Zróżnicowanie mieszkańców ze względu na ich przynależność stanową i korporacyjną

Jak nazywano nadanie szlachectwa przez króla?

Nobilitacja

Jak nazywano uznanie szlachectwa z innego państwa?

Indygenat

Jak można było nabyć obywatelstwo miejskie?

Poprzez rodziców (obywateli) bądź przez nadanie na mocy uchwały rady miejskiej

Który statut ograniczył wolność chłopów?

Statut warcki (1423)

Jak nazywano ucieczkę chłopa?

Zbiegostwo

Która konstytucja wyłączyła żydów spod prawa polskiego?

Konstytucja De Iudaeis

Jak za Jagiellonów nazywano osobę zastępującą króla w czasie bezkrólewia?

Interrex

Jak za panowania Jagiellonów nazywała się wąska grupa najbardziej zaufanych współpracowników doradzających królowi?

Rada komorna/senat dworski

Kto w prawie miejskim wyznaczał opiekuna?

Rada Miejska

„Nie chcąc uciskać świętej sprawiedliwości, lecz pragnąc z najwyższą przychylnością iść w ślad za nią, stanowiemy aby testamenty dotyczące dóbr ruchomych ustanawiane były według starych konstytucji"

Konstytucja o Testamentach

Co to jest posiadanie?

Faktyczne Władztwo Osoby nad Rzeczą

Co to jest własność?

Prawne Władztwo Osoby nad Rzeczą

Uprawnionym do jej wniesienia jest właściciel rzeczy przeciwko jej posiadaczowi

Skarga Wydobywcza

Przysługuje właścicielowi przeciwko każdemu, kto narusza jego własność i twierdzi, że ma do tego prawo

Skarga Negatoryjna

"A żeby (...) pod pretekstem widerkauffów, dobra ziemskie od stanu szlacheckiego nie odpadały, nie będzie mógł żaden większej sumy zaciągąć na majętność swoję"

Ustawa Amortyzacyjna

Ile lat trzeba było posiadać nieruchomość, aby zostać właścicielem według Statutów Kazimierza Wielkiego?

30 lat

Ile lat trzeba było posiadać rzecz niezastawioną, aby zostać właścicielem według Statutów Kazimierza Wielkiego?

3 lata i 3 miesiące

"Jeśli chłopskie ogrody leżą tak blisko siebie, że chmiel z jednego ogrodu przerasta do drugiego i ów prosi przy świadku, żeby on usunął swój chmiel z jego ogrodu, a on tego nie czyni, [to] - gdy chmiel będzie dojrzały"

Prawo Sąsiedzkie

Czym się różni służebność od prawa sąsiedzkiego?

Służebność to konkretne prawo innej osoby do korzystania z mojej własności, z kolei prawo sąsiedzkie to ogólne ograniczenie prawa własności

Kiedy zniesiono zasadę akcesoryjności?

Dopiero w Kodeksie Makarewicza

Jakie było źródło prawa cywilnego w Księstwie Warszawskim?

Code Civil

Do kiedy obowiązywał Kodeks Napoleona na ziemiach Księstwa Warszawskiego?

Do 1946 roku

Jakie było źródło prawa karnego w Księstwie Warszawskim?

Kodyfikacje Pruskie i Austriackie

Jaki był sąd kasacyjny w we Francji napoleońskiej?

Sąd Kasacyjny

Jak się nazywał najwybitniejszy francuski notariusz?

Jan Wincenty Bandtkie

Jaki był wiek zezwalający na zawarcie małżeństwa według Kodeksu Napoleona?

Kobiety 15 lat, Mężczyźni 18 lat

Czy żona miała zdolność sądową według KN?

Nie

"Mężczyzna nie skończywszy lat ośmnastu, a kobieta piętnastu, nie mogą wchodzić w związki małżeńskie."

Kodeks Napoleona

Według Kodeksu Napoleona spadkobranie jest jedną z form nabycia własności

Prawda

"Przez śmierć cywilną traci skazany własność wszystkich dóbr, które posiadał, spadek po nim otwiera się na korzyść jego dziedziców, do których w takimże samym sposobie dobra jego przechodzą, jak gdyby umarł naturalnie i bez testamentu."

Kodeks Napoleona

Czy w skutek śmierci cywilnej rozwiązywał się związek małżeński zawarty wcześniej?

Tak

Kiedy zniesiono śmierć cywilną w Królestwie Polskim?

w 1825 r.

Kto jest autorem Teorii Fikcji?

F. C. Von Savigny

"Stowarzyszenie, nie mające na celu prowadzenia spraw gospodarczych, uzyskuje zdolność prawną przez wpis do rejestru stowarzyszeń właściwego sądu powiatowego"

BGB

Jakie prawo małżeńskie majątkowe obowiązywało na terenie zaboru pruskiego?

PPK, a później BGB

Jakie prawo małżeńskie majątkowe obowiązywało na terenie zaboru austriackiego?

ABGB

Jakie prawo małżeńskie majątkowe obowiązywało na terenie Księstwa Warszawskiego?

Kodeks Napoleona

Jakie prawo małżeńskie majątkowe obowiązywało na terenie Królestwa Polskiego?

KN, Ustawa Hipoteczna oraz KCKP

Czy Landrecht Pruski zakładał inną własność niż pełna?

Tak

Czy ABGB zakładał inną własność niż pełna?

Tak

Czy KN zakładał inną własność niż pełna?

Nie

Czy BGB zakładał inną własność niż pełna?

Nie

"Własność jest to prawo spożywania i rozporządzania rzeczami w sposobie najzupełniejszym, byleby nic takiego nie czynić, cokolwiek zabrania prawo albo inne urządzenia."

Kodeks Napoleona

"Właściciel rzeczy może postępować z rzeczą według upodobania i wyłączyć innych od wszelkiego na nią oddziaływania, o ile się temu nie sprzeciwiają ustawa lub prawa osób trzecich."

BGB

W których kodeksach cywilnych obowiązywał zachowek?

BGB i ABGB

W których kodeksach cywilnych obowiązywała rezerwa?

KN i ZGB

Czy Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego przyznał prawa cywilne cudzoziemcom?

Tak

"Nie masz zbrodni bez złego zamiaru. Zły zamiar nie tylko jest (...), gdy zły skutek, który z czynu nastąpił był przewidziany i zamierzony, ale i wtenczas, gdy w inny zły skutek, który wyniknął, podług naturalnego biegu rzeczy łatwo mógł być przewidziany"

Kodeks Karzący

"Przestępstwo będzie uważane za umyślne nie tylko gdy winowajca pragnął jego popełnienia, lecz także świadomie godził się z nastąpieniem skutku warunkującego przestępność czynu."

Kodeks Tagancewa

Kiedy w Polsce uchylono ABGB?

1946 r.

Dla kogo był "list rozwodowy" w ABGB?

Dla Żydów

W którym roku uchylono ostatnie przepisy BGB?

W 1962 r.

Do kiedy obowiązywał Landrecht Pruski na ziemiach zaboru pruskiego?

Do 1896 kiedy zastąpił go BGB

Gdzie obowiązywał Theresiana?

W zaborze austriackim

Gdzie obowiązywał Józefina?

W zaborze austriackim

Gdzie obowiązywał Franciszkana?

W zaborze austriackim