historia

henryk zeglarz

syn krola portugalii, tworca portugalskiego imperium kolonialnego, nie zeglowal, ale zainicjowal poszukiwania nowej drogi do indii. dzieki niemu dotarto do przyladka zielonego, bojador i dotarli do senegalu

bartolomeo dias

dotarl do przyladka dobrej nadziei (1478-'88), nazwal go przyladkiem burz (dzis to tereny rpa)

vasco da gama

podczas wyprawy trwającej w latach 1497-'98 odkrywa droge morska do indii

krzysztof kolumb

wloski zeglarz dzialajacy dla hiszpanii. w 1492 r odkryl ameryke, myslac, ze to indie; kube zas pomylil z japonia

amerigo vespucci

w 1499-1500 odkryl, ze ameryka to nie indie, a nowy lad, ktory nazwal nowym swiatem

ferdynand magellan

jego zaloga w latach 1519-1522 oplynela ziemie, udowadniajac, ze ta nie jest plaska. zodtal zamordowany na jedbej z wysp w 1521 r

hernan cortez

w 1519 wraz z oddzialem ochotnikow podbil azteckie imperium (w XVI w. hiszanie zniszczyli wiele zabytkow pismiennych majow)

francisco pizarro

w 1530 r zaatakowal panstwo inkow, niszczac cywlizacje inkaska

kolonizacja hiszpanska

wysylano konkwistadorow, ktorzy brutalnie napadali na rdzenna ludnosc. obiecano im bogactwa z eldorado; hiszpanie uwierzyli w istnienie fikcyhnej wyspy. poszukiwali przede wszystkim zlota do wyrabuania monet

uklad w tordesillas

1494 r, podzielono atlantyk tak, aby portugalia i hiszpania mialy oddzielone swoje strefy wplywow

tezy reformacyjnego kosciola lutra

biblia jako jedyna podstawa wiedzy; zbawienie uzyskiwane przez zarliwa wiare; odrzucenie tradycji kk; usuniecie zakonow i majatku kk; zerwanie z zasada celibatu; ograniczenie sakramentwo do komunii i chrztu oraz skomniejszych nabozenstw

Marcin Luter

niemiecki ksiadz; wystapil z programem 95 tez, które mial przybić na drzwiach kosciola w wittenberdze w 1517, bo uwaxal dzialania kk za niemoralne

thomas muntzer

reformator; opieral sie na naukach lutra, jednak zaczal dodawac do nich swoje radykalne zmiany. popieral powstanie chlopskie (wojne religijna z 1524-1526 r, ktora przegrali chlopi)

jan kalwin

dzialal na terenach szwajcarii, zaczal dzialac w 1536 r.

tezy kalwinizmu

nauka o predestynacji (czlkwiek ma wyznaczine przeznafzenie juz przed narodzinami); zezwalal na pozyczanie kasy na procent, czego zavranial kk. jedynym zrodlem wiedzy jest biblia. nie popieral zakonow i zasady celibatu.

gdzie przyjal sie kalwinizm i luteranizm

luteranizm zaakcetowaly wszystkie grupy spoleczne (w pl glownie mieszczanie); kalwinizm popieraly glownie miasta (w pl prowincje)