Gerstmann "Rozwój uczuć"

uczucia - funkcje

współdziałają z procesami poznawczymi, wpływając na ich przebieg i treść, odzwierciedlają świat, umożliwiają orientowanie się w rzeczywistości. W nich wyraża się stosunek jednostki do poszczególnych fragmentów otoczenia

emocje

rodzaj uczuć, pierwotne funkcje psychiczne człowieka

2 rodzaje źródeł uczuć

bezpośrednio działające - wywołują przeżycia emocjonalne, gdy rzeczywiście, konkretnie pojawiają się w naszym życiu, pośrednie - aktywizują uczucia, kiedy przypominamy sobie przeszłe zdarzenia

podział uczuć: przykre / przyjemne - kiedy które się przeżywa?

przykre- gdy występuą silne i niezaspokajane od razu potrzeby biologiczne, gdy organizm jest zmęczony, przyjemne - gdy potrzeby zaspokojone, jesteśmy zdrowi i wypoczęci

podział uczuć ze względu na znak

dodatnie=propulsywne, ujemne=repulsywne

podział procesów emocjonalnych ze względu na siłę

nastroje-słabe, długie, afekty-którkie, b. intensywne, namiętności-długie, intensywne

podział uczuć ze względu na źródła

intelektualne(ciekawość, zainteresowanie) moralno-społeczne(pozytywne-życzliwość, przywiązanie, braterstwo, solidarność, negatywne-wrogość, nienawiść, zawiść), estetyczne

potrzeby + podział

stan organizmu wywołany brakiem czegoś, co jest dla niego ważne, a niekiedy bezwarunkowo konieczne do istnienia, wyróżniamy: p. biologiczne i p. społeczne

w jakim kierunku powinien przebiegać proces ontogenezy jeśli chodzi o motywację?

od aktywności motywowanej głównie emocjonalnie do bardziej złożonych działań, których motywacja jest skomplikowanym współdziałaniem procesów poznawczych i emocjonalnych

motywacja emocjonalna - kiedy działa?

kiedy spełnione są warunki określone prawem Yerkesa-Dodsona

na jakich 3 procesach opiera się świadoma dyscyplina?

1. rozumienie znaczenia treści normy 2. uznanie jej pozytywnej życiowej wartości, uzasadniającej słuszność wprowadzania jej w praktykę dziąłania 3. emocjonalne propulsywne ustosunkowanie się do normy

w jaki sposób dokonuje się kształtowanie dojrzałości emocjonalnej?

głównie przez zapobieganie tworzeniu się nadmiernej więzi emocjonalnej z wybranymi osobami najbliższego otoczenia

jakie skutki niesie ze sobą wykształcenie się zbyt silnej więzi z matką?

obronne izolowanie się od udziału w życiu zbiorowym i bierność

co jest przeciwieństwem dojrzałości emocjonalno-społecznej?

utrwalona postawa konsumpcyjna, która bierze się z niedopuszczania dziecka do działań konstruktywnych, wymagających pewnego ryzyka, możliwości niepowodzenia w zaspokajaniu potrzeb. Charakteryzuje się postawą rozczeniową

egotyzm uczuciowy

cecha niedojrzałości emocjonalno-społecznej; człowiek domaga się od otoczenia czułej opieki, deklaracji o żywionych dla niej uczuciach, ale sam nie odwzajemnia tych uczuć

co jest zaprzeczeniem dojrzałości społ-emo?

poczucie niższości

poczucie nadmiernej siły i zniszczenia - czym się przejawia?

przejawia się jako niesłuszne, przesadne i złudne poczucie własnej mocy.

skutki niedojrzałości emocjonalno-społecznej

zmniejszone możliwości przystosowania się do środowiska, zaburzenia w sferze doznań uczuciowych,

czym przejawia się dojrzałość emocjonalno-społeczna?

adekwatnością znaku emocji, posiadanej wiarygodnej wiedzy o samym sobie, umiejętnością kontrolowania przebiegu procesów emocjonalnych

prawo ciągłości przemian

osobowość podlega zmianom w ciągu kilku głównych i wyraźnie wyróżniających się okresów, przy czym proces rozwoju nie doznaje przerw ani zastojów. każdy etap rozwoju uczuć musi także zrealizować w optymalnym stopniu swoje cele i możliwości

zasada ćwiczenia sposobów postępowania i reagowania uczuciami podczas aktywności związanej z poszczególnymi typowymi sytuacjami występującymi w życiu

celowe, świadome kształtowanie emocjonalności powinno się odbywać w toku praktycznego rozwiązywania codziennych sytuacji, głównie społecznych

jakich 2 zabiegów powinni dokonywać rodzice i nauczyciele w stosunku do swoich wychowanków by przyczyniać się do rozwoju ich emocjonalności?

1. organizować i stawiać zadania, które mieliby oni rozwiązywać z korzyścią dla swojego rozwoju 2. dawać przykład swoim zachowaniem i zachęcać do naśladowania

samoinstrukcje- czym są i jak się rozwijają?

samoinstrukcje to ustalenie dla siebie w konkretnych okolicznościach zasad i sposobów postępowania, rozwijają się dzieki wcześniej formułowanym przez rodziców instrukcjom zachowania

warunki rozwoju emocjonalności

1. cechy ukł. nerwowego 2. zdrowie i poziom rozwoju organizmu dziecka 3. poczucie naturalnego przynależenia

2 drogi utrwalenia się reakcji emocjonalnej

1. wstrząs emocjonalny 2. wielokrotne powtarzanie się->nawyk zachowania emocjonalnego

2 następstwa uczenia się reakcji emocjonalnych

1. generalizacja uczuć 2. przeżywanie uczuć już na pierwsze ich zapowiedzi

czynniki, pod wpływem których zachodzi rozwój uczuć wg dialektycznej teorii rozwoju

1. celowe oddziaływanie środowisk wychowujących 2. odpowiednio wczesne przygotowywanie dziecka do podjęcia dwóch czynności: samokontroli i samowychowywania

na czym polega samokontrola skierowana na procesy emocjonalne?

na uświadomieniu sobie, jak przebiega reakcja uczuciowa, w jakim stosunku pozostaje do sytuacji i oczekiwanego przez otoczenie wzorca

cele 3 czynności wchodzących w skład aktu samokontroli

1. jej celem jest uświadomienie sobie charakteru własnych przeżyć emocjonalnych 2. adekwatne rozpoznanie sytuacji stanowiącej źródło uczuć 3. uświadomienie sobie obowiązujących zasad postępowania w rozpoznanej sytuacji

2 podstawowe cechy sytuacji, które są źródłem pojawiania się u małego dziecka emocji strachu

1. bodziec występuje nagle 2 bodziec jest dla dziecka obcy

jakie są źródła przeżyć gniewu u małych dzieci?

krzyżowanie się, sprzeczność kierunków i celów, zamiarów i zachowań dziecka i innych ludzi

jakie wnioski można wyciągnąć z eksperymentów Harlowa?

istnieje wrodzona motywacja społeczna więzi dziecka z matką, ale dla pełnego jej rozwoju muszą powstać korzystne zewnętrzne warunki

skutki emocjonalnego odrzucenia dziecka

opóźnienie w rozwoju motorycznym, w zakresie intelektu i mowy, zaburzenia w życiu społecznym

co wywołuje radość u niemowląt i jaki ma ona charakter?

dobre samopoczucie fizyczne, obecność i aktywność ludzi bliskich, pieszczota, własna i nieskrępowana aktywność niemowlęcia

w jaki sposób zmienia się przeżywanie strachu przez dzieci w okresie poniemowlęcym?

powiększa się liczba możliwych odmian i odcieni tej emocji, wyróżnia się obawa, dziecko potrafi przewidywać sytuację zagrożenia

co jest głównym źródłem strachu w okresie poniemowlęcym?

strach przed opuszczeniem fizycznym albo psychologicznym (oschłość, obojętność, niechęć, wrogość)

w jakiej postaci występuje gniew w pierwszym i drugim roku życia?

w postaci odruchu agresywnego- zachowanie emocjonalne dość gwałtowne i impulsywne

3 główne postaci reakcji agresywnej wg E. Franus

łagodna-bierny opór, dąsanie, demonstracyjno-prowokacyjna, ostra - fizyczny atak na osoby lub rzeczy

co jest istotnym czynnikiem wpływającym na prawidłowy rozwój przywiązania w okresie poniemowlęcym?

bezwarunkowa miłość, zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa, emocjonalna akceptacja

ogólne tendencje rozwoju emocjonalnago w latach 0-3

uczucia i ich wyrażanie stają się coraz mniej żywiołowe i impulsywne, uczucia nadal są zmienne, a reakcje emocjonalne są nadal związane gł. z pojawieniem się potrzeb biologicznych

co jest nowym źródłem przeżyć emocjonalnych dla dzieci w wieku przedszkolnym?

zmiana rodzaju i wzrost wymagań, jakie dziecku stawia otoczenie, współżycie dziecka z rówieśnikami

jakie są najsilniejsze potrzeby dziecka w okresie przedszkolnym?

potrzeba aktywności i osiągnięć, bezpieczeństwa w okolicznościach życia społecznego, potrzeba uznania społecznego i obustronnej afiliacji

co wywołuje radość u dzieci w wieku przedszkolnym?

stosunki z dorosłymi układające się na podstawie przywiązania, osiągnięcia, ryzykowne sytuacje, zaspokojenie ciekawości

co wg Hurlock jest zbyt częstym źródłem przeszkód i zahamowań w badawczej aktywności dziecka w okresie przedszkolnym?

zakazy i kary za maniupulowanie niektórymi przedmiotami, bez racjonalnego uzasadnienia, przesadne ostrzeżenia przed niebezpieczeństwem

jakie zmiany zachodzą w rozwoju uczuć moralno-społecznych u dzieci przedszkolnych?

dzieci, na podstawie wskazań dorosłych dot. tego co jest dozwolone, a co nie, tworzą instrukcje, które wskazują jak dziecko ma się zachowywać w określonych sytuacjach, które są później przez dzieci internalizowane, drugim źródłem uczuć moralno-społecznych jest proces identfikacji z auorytetami

które z ujemnych uczuć dominuje w wieku przedszkolnym?

strach, ponieważ wzrost poziomu poznawczej orientacji w otoczeniu sprawia, że dziecko łatwiej dostrzega sytuacje i przedmioty zagrażające mu i budzące strach

co może być źródłem strachu w wieku przedszkolnym?

zjawisko indukcji-widok przerażonych osób, krzyk, wołanie o pomoc; rozłąka z os. z najbliższego otoczenia; ciemność

czym jest szok przedszkolny?

złe zinterpretowanie nowych warunków w przedszkolu, które powoduje paniczny strach

jak wg Hurlock częste zachorowania w okresie przedszkolnym wpływają na postrzeganie świata przez dziecko?

dziecko takie staje się nieufne, myśli, że świat jest groźny, nieprzyjazny

warunki sprzyjające występowaniu emocji strachu

1. momenty w życiu, w których dziecko czuje się osłabione, wyczerpane 2. stosowanie przez rodziców kar jeśli dziecko dozna jakiejś drobnej szkody fizycznej wskutek upadku 3. działania odbierające wiarę we własne siły(karanie w towarzystwie, wytykanie niepowodzeń) 4. stosowanie niewłaściwych metod zwalczania strachu

na czym polega pozytywne przewarunkowanie?

wiązanie sytuacji, która jest źródłem strachu, z czymś przyjemnym, budzącym zadowolenie i dającym poczucie bezpieczeństwa

źródła gniewu u dzieci w wieku przedszkolnym

1. konflikt między wymaganiami otoczenia a własnymi dążeniami 2. przeszkody, które tkwią w samym dziecku, np. brak wiedzy, niedostatek sprawności fizycznej 3. fizyczne przeszkody, które powstrzymują aktywność dzieci 4. postępowanie dorosłych i rówieśników sprzeczne z przyzwyczajeniami dziecka 5. oskarżanie dziecka o uczynki, których nie popełniło

do czego wg Jerslid może prowadzić niewłaściwe postępowanie wychowawców z dzieckiem, gdy jest rozgniewane?

może zahamować reaktywność dziecka i zdolność do gniewania się

formy zachowania się dziecka w wieku przedszkolnym, przeżywającego gniew

1. milczenie 2. zły humor, nadąsanie 3. przesadne, demonstracyjnie hałaśliwe zachowanie

przyczyny odczuwania zazdrości przez dziecko w wieku przedszkolnym

1. obawa, że utraci się osoby wyróżnione na rzecz kogoś innego 2. pozycja społeczna-miejsce w rodzinie i przedszkolu

ogólne tendencje rozwoju emocjonalnego w wieku przedszkolnym

szybko wzrasta zakres i liczba typowych sytuacji, które są źródłami przeżyć uczuciowych, dzieci mogą się ustosunkowywać emocjonalnie do minionych zdarzeń, otoczenie dziecka nie jest już kontrolowalne, dlatego musi się nauczyć znosić przykrości, dziecko uczy się kontrolować swoje przeżycia emocjonalne

jakie źródła uczuć w obrębie rodziny występują u dzieci w młodszym wieku szkolnym?

1. indywidualne interakcje z członkami rodziny (niechęć-więź) 2. warunki mieszkaniowe 3. system wymagań i sposób egzekwowania ich przez rodziców 4. autorytet rodziców 5. stosunki między ojcem a matką oraz rodzicami a dziećmi

jakie źródła uczuć w obrębie środowiska szkolnego występują u dzieci w młodszym wieku szkolnym?

1. wejście w społeczność klasy 2. zaspokajanie lub nie potrzeb: bezpieczeństwa, afiliacji, uznania społecznego 3. krystalizowanie się roli ucznia 4. stosunek do nauczycieli i rówieśników 5. ocena wykonania zadań

3 możliwe rodzaje interakcji zachodzących między uczniem a kolegami

1. względna równowaga atrakcyjności szkoły i zespołu koleżeńskiego 2. konkurencja atrakcyjności paczki w stosunku do atrakcyjności szkoły 3. dominacja środowiska koleżeńskiego nad szkolnym

jakie 2 nowe dla okresu wczesnoszkolnego źródła uczuć występują u dzieci?

proces kształtowania się obrazu własnej osoby i potrzeba samodzielności

źródła przykrych przeżyć u dzieci w wieku wczesnoszkolnym

1. brak równowagi emocjonalnej 2. niewłaściwie oddziałujące środowisko rodzinne, szkolne lub koleżeńskie

źródła radościw wieku wczesnoszkolnym

1. absurd, nieoczekiwane, zaskakujące i nagłe zmiany w fizycznym porządku rzeczy otaczających 2. dowcipy i żarty wykorzystujące grę wieloznacznych słów 3. postępowanie wbrew nakazom 4. pozorne zaspokojenie potrzeby uznania społecznego

jakie zjawisko dot. ciekawości zachodzi w wieku wczesnoszkolnym?

przemieszczenie się ciekawości z rzeczy martwych na ludzi

2 rodzaje uczuć społeczno-moralnych, które wykształca rodzina w wieku wczesnoszkolnym

1. uczucia, których specyficzne i niezastąpione źródło tkwi we wzajemnych kontaktach wiążących rodziców i dzieci 2. uczucia, które wyrażają rodzice, jako reprezentanci dorosłych

źródła strachu w wieku wczesnoszkolnym

realizowanie w rodzinie dyscypliny zewnętrznej, strach przed opuszczeniem przez rodziców, brak więzi z rodzicami, strach przed wywieraniem nacisku, informacje o trudnościach życiowych niemożliwych do przezwyciężenia i nieuchronnych, postawa nauczyciela,

jakie konsekwencje może mieć ośmieszanie dziecka przez nauczyciela?

może się wtedy wykształcić lękowy stosunek dziecka do samego siebie

konflikty wewnętrzne w okresie wczesnoszkolnym jako źródła lęków

konflikty wewnętrzne wynikają z przeciwstawnych sobie dążeń jednostki i otoczenia, np. zabawa-nauka, wymagania środowisk-realne możliwości, obowiązki-brak zainteresowania, chęć interakcji z rówieśnikami-poczucie nieatrakcyjności

sytuacje powodujące gniew u dzieci w wieku wczesnoszkolnym

1. sytuacje frustracyjne 2. pojawiające się w toku wykonywania czynności trudności 3. znajdowanie się w niekorzystnym położeniu-zdrowy gniew 4. gdy ktoś szkodzi osoby przez nie kochane

2 podstawowe rodzaje źródeł, wywołujących przeżywanie zmartwienia u dzieci w wieku wczesnoszkolnym

1. identyfikowanie się z urojonymi bohaterami i ich losami 2. własne losy

źródła uczuć w okresie dorastania

sytuacje społeczne(interakcje z rodziną, uczucia erotyczne), zmiana hierarchii oddziaływań środowiskowych

3 rodzaje relacji z rodzicami w okresie dorastania

1. autorytet wobec rodzica 2. słaba więź między rodzicami a dzieckiem 3. więź między rodzicami nie rozwinęła się/wygasła

3 sfery samodzielności w okresie dorastania

1. niemal pełnej swobody działań 2. współdziałania między rodzicami 3. bezwzględnej zależności

jaki rodzaj uczuć wysuwa się na pierwsze miejsce w okresie dorastania?

uczucia moralno-społeczne, które obejmują: rolę ucznia jako członka zespołu koleżeńskiego 2. emocjonalne kształtowanie się wizerunku samego siebie

żródła uczuć dodatnich w okresie dojrzewania

przywiązanie, współdziałanie z dorosłymi posiadającymi autorytet, adoracja, poczucie własnych sił, ciekawość

źródła strachu w okresie dorastania

1. obawa przed kompromitacją, brakiem siły woli 2. ambicja 3. złe stosunki w rodzinie i szkole 4. to jak najbliższe otoczenie nas odbiera

dojrzałość emocjonalne

wyzbycie się wyrażania emocji charakterystycznych dla okresu dzieciństwa, rozsądek, nie uleganie emocjom w podejmowaniu decyzji, adekwatne do sytuacji reagowanie emocjonalne, panowanie nad emocjami