Egzamin 4

Czym jest cukrzyca?

Grupa chorób metab chara hiperglik wynikającą z defektu wydzielania ilub działania insuliny. Insulinooporność Przewl niedob insul prowadzi do zaburz gosp węglow- hiperglikemia i cukromocz, tłuszczowej- ketonuria i dyslipidemia, białkowej- ujemny bilans N.

Jakie są objawy cukrzycy?

Zwiększone pragnienie- polidypsja i oddawanie moczu- poliuria, chudnięcie, zwiększony apetyt, osłabienie, zaburzenia widzenia (obraz nieostry, rozmazany), zmęczenie, spadek odporności.

Do czego prawadzi przewlekła hiperglikemia?

Do uszkodzenia i niewydolności narządu wzroku- retinopatia, naczyń krwio i serca- miażdżyca, neferek- nefropatia, układu nerwowego- polineuropatia i innych układów i narządów.

Rola insuliny w organizmie człowieka

Transport glukozy do komórek, magazynowanie glukozy w wątrobie, synteza białka, pobudza syntezę kwasów tłuszczowych z nadmiaru węglowodanów.

Epidemiologia cukrzycy

W Polsce choruje 8% populacji, w grupie 65+ jest to co 4 osoba.

Klasyfikacja kliniczna cukrzycy

Cukrzyca typu 1, typu 2, cukrzyca ciężarnych, upośledzenie tolerancji glukozy, cukrzyca wtórna- w przebiegu innych chorób.

Opis cukrzycy typu 1

T1- insulinozależna, młodzieńcza – bezwzgl brak endogennej ins z powodu uszk i znisz komórek ß wysp L trzustki, T1 A – autoim, T1 B – idiop- powstaje spont albo ma niejasne lub nieznane podłoże egzogenna insulina i dieta możliwe ostre powikłania- śpiąc

Opis cukrzycy typu 2

Insulinoniezależna, cuk dorosłych – kom ß zachowują zdol do wytw insuliny lecz ilość jest niewyst przy współist insulinoop, ludzie w wieku średnim i starszym T2 A – defekt wydz ins T2 B – insulinoop dieta, z czasem leki przeciwcuk a w stanach cięż insul

Kryteria diagnostyczne rozpoznania cukrzycy

Glikemia na czczo 70-99 mg/dl – wartość praw 100-125 mg/dl –wartość niepraw ≥ 126 mg/dl – cukrzyca Glikemia przygodna ≥ 200 mg/dl – cukrzyca gdy wyst objawy Test OGTT Glike w 120m < 140 mg/dl – wartość praw 140-199 – wartość niepraw ≥ 200 mg/dl - cukrzyca

Otyłość a cukrzyca

Na 100 diabetyków 80 jest otyłych, po redukcji masy ciała u części znikają objawy cukrzycy a u większości ulegają zmniejszeniu.

Stosowane rodzaje insulin w insulinoterapii

Bazowa 1-2 razy w ciągu dnia + doposiłkowa: Insulina ludzka krótkodziałająca- działa po 30 min, szczyt działania po 2-3h, okres działania to ok 8h, działaniem obejmnuje 2 posiłki. Analog ludzkiej insuliny- działa po 10-15 min, po 1-1,5h, ok 3h, 1 posiłek.

Czym jest jednostka insuliny?

Jednostka insuliny to miara działania insuliny odpowiadająca działaniu 1/24 mg międzynarodowego standardu insuliny- jest więc taka sama dla wszystkich preparatów insuliny. Bolus to jednorazowe wstrzyknięcie.

Jaki jest cel diety o kontrolowanej zawartości łatwo przyswajalnych węglowodanów i kiedy jest stosowana

Celem jest uzyskanie praw stężenia glukozy we krwi, zapobieganie wahaniom glukozy we krwi i powikłaniom, dobre samopoczucie i normalna aktywność fizyczna a u osób z nadwagą lub otyłością- redukcja masy ciała. Cukrzyca nietoler glukozy i insulinooporność.

Czym jest intensywna funkcjonalna insulinoterapia FIT/IFI

dzieci z cukrzycą T1- glu należy oznaczać co chwilę stosuje się ins bazową- podst wydziel ins w 1 lub 2 dawkach rano i wiecz- przed śn i przed snem oraz ins o krótkim czasie dzia przed posił- okołopos wydz ins jak u czło zdrowego (met wielokr wstrzyknięć)

Cukrzyca typu 1 - makroskładniki i ilość posiłków

Węglowodany 45 – 55% Sacharoza < 10% Błonnik wiek dziecka + 5g Tłuszcze 30 – 35% Białko 15 – 20% zaleca się 3-6 posiłków w zależności od leczenia insuliną

Czym są wymienniki węglowodanowe?

Jest miernikiem ułatwiającym obliczanie dawek insuliny. Jeden wymiennik węglowodanowy (WW) to taka ilość produktu wyrażona w gramach, która zawiera 10 g węglowodanów przyswajanych.

Czym są wymienniki białkowo-tłuszczowe?

Wymiennik białkowo tłuszczowy to równowartość 100 kcal, pochodzących z białka i/lub tłuszczu. Posiłki bogate w tłuszcze i białko powodują hiperglikemię po kilku godzinach od spożytego posiłku.

zyca typu 2 - makroskładniki i ilość posiłków

Węgl ok 45% do 60% u sportowców Łatwop odstawiamy, fruktoza do 50g Błonnik min 25g lub 15g/1000 kcal Tłusz 25 – 40% (30-40) NKT<10 WNKT 6-10% chol <300 Białko 15 – 20% (ok 1-1,5 g/kg), roślinne do zwierz 1:1 przy nad i otyłości deficyt -350 do -750 kcal

Czym jest insulinooporność?

Zmniejszenie wrażliwości komórek i tkanek organizmu na działanie insuliny pomimo jej prawidłowego lub podwyższonego stężenia w surowicy krwi. Oporność komórek organizmu na insulinę powstaje na skutek czynników genetycznych lub środowiskowych. 3 rodzaje

Objawy insulinooporności

nadmierna senność po posiłku (szc węglow), przyrost masy ciała (mimo normalnej diety, szczególnie w obrębie brzucha), obniżenie nastoju, mgła umysłowa, bóle głowy i stawów, zmiany na skórze (rogowacenie ciemne), ciągłe zmęczenie, głód, wilczy apetyt

Diagnostyka insulinooporności

o Bezpośrednie: – metoda klamry metabolicznej (złoty standard) – test tolerancji insuliny – test supresji endogennej insuliny o Pośrednie: – HOMA-IR – Quicki (Quantitative Insulin Sensitivity Check Index) – współczynnik insulinemia/glikemia

Czym jest enteropatia?

to uszkodzenie lub zanik kosmków jelitowych, zmniejsza się lub zanika produkcja enzymów jelitowych- efektem jest niemożność trawienia i wchłaniania

Jakie są objawy zaburzeń trawienia i wchłaniania?

Przewlekła biegunka, stolce tłuszczowe, spadek masy ciała, osłabienie, brak łaknienia, burczenie, przelewanie, bóle, wzdęcie brzucha. Skutkiem są różnego rodzaju niedobory i odwodnienie.

Alergeny mleka krowiego

kazeina 80%, białka serwatkowe 20%

Z czego składa się gluten

to zbiór toksycznych prolamin: glidyna w pszenicy, sekalina z żyta, hordeina z jęczmienia i awenina z owsa, produkt bezglutenowy może zawierać max 20 mg/kg glutenu lub 1 mg w 100g suchej masy

Jakie diety są stosowane w alergiach pokarmowych?

Dieta testująca: 1 etap- 7 dni eliminacja wszystkiego, 2 etap testowanie produktów 4 dni przerwy między kolejnymi grupami produktów. Dieta rotacyjna.

Wielka ósemka alergenów

Mleko krowie, jaja, owoce morza, ryby, orzechy, orzeszki arachidowe, soja, pszenica.

Czym jest alergia krzyżowa?

odpowiedź immunologiczna wytworzona pierwotnie przez konkretny alergen, a następnie wywoływana przy kontakcie z innym antygenem o podobnej budowie, pochodzącym z innego źródła

Jakie diety wykazują pozytywne efekty w leczeniu łuszczycy i atopowego zapalenia skóry?

ubogoenergetyczna, śródziemnomorska, bezglutenowa i wegetariańska

Jakie są rodzaje nadwrażliwości / niepożądanych reakcji na pokarm?

* reakcje nieimmunologiczne - nietolerancje pok, nadwrażliwość? * reakcje immunologiczne (alergie pok i choroba trzewna): - IgE-zależne (np pokrzywka) - IgE-niezależne (np choroba trzewna) - mieszane IgE-zależne/niezależne - komórkowe

Dieta w mukowiscydozie

Wysokoenergetyczna, bogatobiałkowa i bogatotłuszczowa- z suplemen enzymów trzustki, energia 130-150% zapotrzebowania, częsta biegunka tłuszczowa mimo supl - można zastosować MCT

Dieta w nietolerancji galaktozy (galaktozemii)

Należy wyeliminować mleko i prod mleczne - laktoza składa się z galaktozy i glukozy, źródłem gal jest wiele owoców, warzyw i zbóż, należy wyeliminować fermentowane prod sojowe- miso, tofu, tempeh itp

Jaka dieta w fenyloketonurii?

Uboga w fenyloalaninę- jest to aminokwas egzogenny więc każde dziecko musi spożywać minimalną, tolerowaną ilość.

Czym jest osteoporoza?

To metaboliczna, systemowa choroba ukł szkieletowego, charak się obniżeniem masy i gęstości kostnej oraz zaburzeniami mikroarchitektury tk kostnej -> kruchość kości i podatność na złamania. Skutkiem są złamania najczęś w biodrze, kręgosłupie i nadgarstku.

Jakie są kategorie osteoporozy?

norma, osteopenia (zmniejszenie masy kostnej), osteoporoza, osteoporoza zaawansowana (związana z jednym lub więcej złamaniami (gęstość kości + zawartość mineralna kości) 85% + zmiany mikroarchitektury 15%

Epidemiologia osteoporozy

W Polsce 25% pop > 50rż jest zagrożonych osteoporozą, po 75 rż małą masę kostną stwierdza się u >50% osób. Szacuje się że osteoporoza rozwinie się u co 4 kobiety i co 8 mężczyzny. Częstość zachorowań znacząco wzrasta.

Regulacja metabolizmu kości 3x3x3

3 skład miner- wapń, magnez, fosfor * 3 hormony- parathormon PTH, kalcytonina, witamina D * 3 narządy docelowe- kości (magazynowanie), jelita (wchłanianie), nerki (wydalanie skład mineralnych) Bardzo ważna jest aktywność fizyczna.

Zmiany masy kostnej z wiekiem

Po 35rż następuje ciągły stopniowy ubytek masy kostnej z nagłym przyspieszeniem u kobiet po menopauzie z powodu deficytu estrogenów. W wieku 90 lat ubytek masy kostnej u kobiet wynosi 40% a u mężczyzn 27%.

Objawy osteoporozy

bóle kręgo przy staniu i siadaniu przechodzące w kolejnych fazach w niespodziewany, ostry ból odcinka piers, złamania kręgów (efektem jest obniżanie się wzrostu, wdowi garb), gdy ubytek masy k przekroczy próg złamań (ok 40%) -> złam k promien i udowej

Osteoporoza a stosunek wapnia do fosforu

prawid Ca: P to 1,5-1 : 1 współczesne badania wykazują jednak że fosfor nie ogranicza wchłan Ca w takim stopniu jak sądzono jednak niekorzystny stosunek utrudnia osiągnięcie max gęstości kości w młodym wieku co zwiększa ryzyko osteoporozy w wieku starszy

Jakie nadmiary w diecie zwiększają ryzyko osteoporozy?

nadmiary białka- zwiększa się wydalanie Ca (1-1,5 g/kg 50% zwierz jest ok), witaminy A, sodu (max 6g soli tj 2,35g Na), kofeiny (max 3 filiżanki kawy), palenie tytoniu, alkohol, niskie BMI

Dieta w osteoporozie

Zwiększenie podaży wapnia, stosunek Ca: P, unikanie niedoborów wszystkiego, bez nadmiarów wapnia- 1g/kg jest ok, błonnik 20-25g bo wiąże składniki mineralne + zasady zdrowego żywienia.

Rodzaje chorób tkanki łącznej

reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa stawów, zapalenia stawów, osteoporoza, osteomalacja

Czym jest niedokrwistość?

To zmnej stęż hemoglobiny, hematokrytu i liczby erytrocytów we krwi poniżej wart praw. Efektem są zaburzenia oddychania komórkowego przez deficyt tlenu w organizm.

Jakie są objawy niedokrwistości

Osłabienie, zła tolerancja wysiłku, problemy z koncentracją, bóle i zawroty głowy, blada skóra.

Jakie niedobory mogą powodować niedokrwistość?

Niedobory żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12 ale to tylko naważniejsze.

Wymień produkty będące dobrym źródłem żelaza

Wątróbka, podroby, żółtka jaj, mięso (różne rodzaje), zarodki pszenne, soja, biała fasola, pistacje, pestki dyni, natka pietruszki. Gotowanie warzyw - straty żelaza to 20%, przemiał ziaren zbóż - nawet 70-80%.

Co utrudnia wchłanianie żelaza?

Fosforany- produkty przetw np coca-cola, fityniany- orzechy, strącz, kasze, taniny- herb, kakao, szczawiany- kakao, tofu, orzechy, rabarbar, botwina, szpinak, szczaw, buraki, por jagody, polifenole- herb kawa wino czerw, Ca- p mleczne, błonnik, foswityna.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza

Skutkiem niedo są zaburzenia syntezy hemoglobiny -> erytrocyty są mniejsze i zawierają mniej hemoglobiny. Mikrocytarna i niedobarwliwa, występuje najczęściej. Przyczyna- utrata krwi (krwawienie z wrzodu), zbyt mało żelaza w diecie, zaburzenia wchłaniania.

Jak powinny być stosowane preparaty z żelazem w czasie anemii?

Poza wodorotlenkiem żelaza nie powinny być przyjmowane z pożywieniem ze względu na fosforany, fityniany, szczawiany i taniny które zmniejszają wchłanianie. Leczenie jest kontynuowane przez 4-6 miesięcy po uzyskawniu praw stęż hemoglobiny.

Czym jest niedokrwistość megaloblastyczna?

Makrocytarna, w wyniku niedoboru wit B12 lub kwasu foliowego. Uczestniczą w syntezie zasad purynowych i pirymidynowych- niedobór -> zaburzenia syntezy DNA i dojrzewania jąder kom -> powst erytrocyty makrocytowe.

Czym jest choroba Addisona-Biermera?

Niedokrwistość złośliwa, wynikająca z obecności przeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu Castle'a oraz zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka- najczęstsza niedokrwistość z powodu niedoboru wit B12.

Leczenie niedokrwistości z niedoboru wit B12

Domięśniowe podawanie wit B12 już przez całe życie (uzyskanie dawek leczniczych wit B12 w diecie nie jest możliwe?). Zapasy wit B12 w wątrobie są bardzo duże dlatego choroba występuje głównie u wegan. U wyleczonych zadaniem diety jest zapobiegan nawrotom.

Niedokrwistość z niedoboru folianów

Zwykle jest wynikiem jego niedoboru w diecie, również złe wchłanianie, leki. W leczeniu podaje się preparaty z kwasem foliowym, w dietoterapii zwiększa się podaż folianów i stosuje się metody obróbki warzyw minimalizujące jego straty - surowe warzywa!

Jakie są rodzaje diety płynnej?

Dieta płynna, płynna wzmocniona, papkowata, kleikowa, dieta do żywienia przez sondę (wgłębnik) lub przetokę...

Zastosowanie i cel diety płynnej

U chorych, u których występują wymioty, nudności, biegunka, w innych przypadkach chorobowych według wskazań lekarza. Dieta nie dostarcza odp ilości energii i wszystkich składników pok, jej zadaniem jest dostarczenie odp ilości płynów również elektrolitów.

Charakterystyka diety płynnej

1-2 dni, co 1h 30-60 ml dalej coraz więcej. Przegotowana woda, niegaz woda mineralna, napar z rumianku, mięty lub herbata bez cukru. Odtłuszczony rosół, rozcieńczony kleik, woda po odcedzeniu kaszy, ryżu itp, sok owocowy. Jeśli poprawa- jajo, żelatyna.

Zastosowanie i cel diety płynnej wzmocnionej

W chorobach jamy u stnej i przełyku, u nieprzytomnych chorych, w innych przypadkach chor według wskazań lekarza. Płynna, dostarczenie takiej ilości skład odżyw która zaspokaja potrzeby chorego, bardzo mało błonnika. Temp pokojowa 20-25* lub ciała 37*.

Charakterystyka diety płynnej wzmocnionej 1

Pieczywo rozmoczone w mleku herb kawie zbożowej, kasza mann na mleku lub w czystej zupie inne kasze i ryż muszą być rozgotowane, przetarte i w formie kleiku, ser biały, homogenizowany, jaja, mięso- zmiksowane, zmielone i rozcieńczone np mlekiem, rosołem.

Charakterystyka diety płynnej wzmocnionej 2

Ziemniaki- gotowane i przetarte w formie zupy ziemniaczanej lub z rosołem/wywarem z warzyw, warzywa i owoce- ugotowane i przetarte, rozcieńczone, w formie zup, surowe- tylko soki lub rozcieńczony przecier. Łagodne przyprawy, produkty chude, mało błonnika.

Dieta papkowata i zastosowanie

Jest to dieta łatwo o kons papki- nie wymagająca gryzienia. Utrudnione gryzienie i połykanie, chor jamy ustnej i przełyku- zapal jamy ustn, zapalenie przełyku, zwężenie przełyku, żylaki przeł, rak przełyku, w niekt chor z gorączką, wg wskazań lekarza.

Charakterystyka diety papkowatej

Opt temp, pieczy miękkie bez skórki rozdrob lub namocz w mleku herb kawie zboż, kleiki z rozg kaszy ryżu płatków, bard drobn kasze i maka, jaja na miękko, jajecz na parze, zmiel lub zmiks mięso ryby, warzy i owo gotow przetarte, dro posiekane bez skórki.