Dziewiętnasty Wiek: Poszukiwacze Zaginionej Polski

ustępstwa wobec Polaków przez cara Aleksandra II

amestia dla Sybiraków, złagodzenie cenzury, rozwój edukacji i gospodarki

manifestacje w Królestwie polskim

1861r. w Warszawie i innych miastach-domagano się rozszerzenia swobód narodowych, wojsko carskie pobiło ludzi, ogłoszono stan wojenny. Car przywrócił Radę stanu, powstała Szkoła Główna w Warszawie, Zmiany wprowadzał Aleksander Wielkopolski

podział ruchu narodowo-wyzwoleńczego

biali-umiarkowani, praca organiczna, czekali na dobry moment. Czerwoni-szybkie rozpoczęcie akcji i walki, radykalni, uwłaszczenie chłopów. Powołali Komitet Centralny Narodowy

działania Wielopolskiego

jako że nastroje wyzwoleńcze się nie poprawiły mimo ustępstw rządy, zdecydował się na brankę do armii carskiej(próba eliminacji radykalnych)

początek powstania styczniowego

14/15.01 1863r. branka, czerwoni reagują-wybuch powstania 22/23stycznia 1863r.). KCN ogłasza się Tymczasowym rządem narodowym.

Manifest Tymczasowego Rzadu Narodowego

ziemia staje się własnością chłopów-szlachta dostaje odszkodowanie, bezrolni rolnicy dostają ziemię od państwa. Ostetecznie na deklaracji się skończyło

dyktatorzy powstania styczniowego

luty 1863r. Ludwik Mirosławski, marzec Marian Langiewicz, ostatecznie władze przejmuje Rząd Narodowy poparty też przez białych

konwencja Alvenslebena

umowa Rosji i Prus dotyczącą tłumienia ruchów niepodległościowych polski

ostatni dyktator powstania styczniowego

Romuald Traugutt, aresztowany w kwietniu 1864r.-praktyczny koniec powstanie, ostatnie oddziały walczyły na podlasiu do 1865r.

ukaz uwłaszczeniowy,

marzec 1864r. Aleksander II chłopi zdobywają ziemię, samorządy wiejskie

konsekwencje powstania styczniowego

Stan wojenny, zsyłki, a wzmocnienie rusyfikacji, likwidacja autonomii, konfiskata majątków, represje kościoła katolickiego i unickiego, likwidacja szkoły głównej, przekształcenie wsi

zmiana nazwy królestwa Polskiego

1864r. Kraj Nadwiślański. Władza sprawowana przez generałów-gubernatorów. Rusyfikacja szkolnictwa, tzw noc apuchtinowska(od Aleksandra Apuchtina). Cenzura języka polskiego

działania Polaków walczących z rusyfikacją

organizacja tajnych kompletów(konspiracyjne nauczanie). 1882r. Uniwersytet Latający rozpoczyna działanie(kursy nauczania)

pozytywizm

od lat 60 XIXw. rozwój społeczny i gospodarczy terenów polskich

Galicja po powstaniu Austrowęgier po 1867r.

galicja krajem koronnym, autonomia wewnętrzna. Językiem urzędowym polskim. Najwyższa władza Sejm Krajowy(we Lwowie)

kompetencje Sejmu krajowego

organem wykonawczym Wydział Krajowy (na czele marszałek krajowy) ustwodawctwo w rolnictwie, leśnictwa, gospodarki wodnej, sprawach szkolnych i kościele

kulturkampf

walka o kulturę prowadzona przez Otto von Bismarcka, próba eliminacji wpływów Kościoła Katolickiego. Ugruntowało to świadomości narodową i poczucie wspólnoty Polaków

utworzenie komisji kolonizacyjnej

1886r. próba wzmocnienia osadnictwa na wschodzie niemiec

antypolskie działania kanclerza

brak polskiego w szkołach(oprócz religii), rugi pruskie(wysiedlenie poddanych rosyjskich i austryjackich)

powstanie Niemieckiego Związku Marchii Wschodniej

1894r. tzw. Hakata. Próba wzmocnienia osadnictwa niemieckiego. Uchwała ustawy kaganckowej-zakaz używania języka nie niemieckiego w miejscach publicznych, gdzie jest więcej niż 60% nieniemców

Chłop co walczył z brakiem pozwolenia

Michał Drzymała. Przesuwał swój wóz cyrkowy w którym mieszkał po swojej ziemi

protest we Wrześni

1901r. sprzecienie się karze chłosty za niemodlenie się po niemiecku. Pięć lat później strajk objął 75tys. uczniów

serwitut

lasy i łąki należące dawniej do panów. W zaborze austryiackim i rosyjskim chłopi mogli z nich korzystać

Liga Polska

1887r. założona przez Zygmunta Mikołaja-głoszenie ogólnonarodowego powstania przeciwko zaborcom. Podobne postulaty Związek Młodzieży Polskiej 'Zet'

Liga Narodowa

1893r. powstała z Ligi Polskiej. Przejęcie władzy przez Romana Dmowskiego, Zygmunta Balickiego i Jana Ludwika Popławskiego. Wydawne czasopisma 'Przegląd Wszechpolski' i 'Polak'

Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne

1897r. utworzenie we Lwowie-organizacja masowa. Tzw. Endecja

podstawy programu ruchu narodowego

nacjonalizmu, solidaryzm narodowy, antysemityzm, liberalizm ekonomiczny, ochrona tradycji i moralności. Poparcie burżuazji, inteligencji i ziemiaństwa

Stronnictwo Ludowe

1895r., potem zmiana nazwy w 1903r. na Polskie stronnictwo Ludowe (PSL) W 1913r. rozłam na Lewicę i Piast. Ważnym Politkiem Wincenty Witos

postulaty PSL

rorzeszenie praw politycznych, obrana interesów chłopów, rozwój edukacji.

Socjalno-rewolucyjna Partia 'Proletariat'

1882r. Ludwik Waryński. pierwsza partia polityczna w Polsce. Dążyli do internacjonalizmu, socjalizmu, darmowa edukacja i swobody obywatelskie. Partia działała do 1886r.

Polska socjalno-rewolucyjna Partia 'Proletariat'

1888r. założona przez Marcina Kasprzaka i Ludwika Kulczyckiego. Przetrwała do 1893r.

Polska Partia Socjalistyczna

1893r. PPS. Bolesław Limanowski, Stanisław Wojciechowski, Józef Piłsudski. Walka o niepodległość, demokracja, prawa robotnicze, powolna ewolucja w socjalizm. 1905r. utworzenie Organizacji Spiskowo-Bojowej PPS

Socjaldemokracja Królestwa Polskiego

1893r. Julian Marchlewski, Róża Luksemburg i Adolf Warski. Od 1900r. zmiana nazwy na Socjaldemokrację Królestwa Polskiego i Litwy. Nawoływanie do rewolucji i socjalizmu. Brak walki o niepodległość

ustępstwa po rewolucji 1904/1905 w Królestwie Polskim

legalizacja ugrupowań politycznych itp, przedstawicielstwo parlamentarne, ustawy o ochronie pracownika

klasycyzm

dominuje początek XIXw. Znanym artystą Jacques Louis David(styl Empire)

autorzy dramatu romantycznego

George Gordon Byron, William Blake, Aleksander Puszkin

eklektyzm

łączenie różnych stylów

pierwsze polskie muzeum Narodowe

Izabela Czartoryska w Puławach tzw. Świątynia Sybilla

towarzystwo przyjaciół nauk

1800r. TPN działo do 1832r. uczono uczonych, literatów i oficjeli

zakład narodowy imienia ossolińskich

1817r. Józef Maksymilian Ossoliński. Gromadzono działa polskiej literatury itp

twórcy klasycyzmu w polsce

Kajetan Koźmin, Jan Paweł Woronicz, Julian Ursyn Niemcewicz

początek romantyzmu w polsce

1822r. pierwszy tom poezji Mickiewicza Ballady i Romanse. Koniec po powstaniu styczniowym

stańczycy

ugrupowanie polityczne w Galicji. Głowni działacze Józef Szujski i Michał Babrzyński. Ich postulaty napisane w Tece Stańczyka

pozytywizm warszawski

ruch w zaborze rosyjskim, przedstawiciele to Aleksander Świętochowski i Bolesław Prus.

Młoda polska

1890/1918-modernizm. Głównie w Galicji, artyści to np. Tetmajer, Staff czy Żeromski. Panował dekatentyzm