dermatologia- wykład 1

Synonimy dla okresu katagenu

okres inwolucji dolnej części mieszka= okres przejściowy

włos dystroficzny

włosy wyglądające jak zaostrzone ołówki, kąt między osią długą włosa z ramieniem przewężenia świadczy o działaniu czynnika toksycznego. Im większa rozwartość tego kąta to przyczyna uszkadzająca działa dłużej

włosy dysplastyczne

włos, który pod kątem prostym zostaje ułamany, równomiernie ścieńszały i posiada zanikające pochewki

Miejsca z których pobierane są włosy do trichogramu

szczyt głowy, okolica skroniowa i potyliczna, przy łysieniu plackowatym z obwodu ogniska

Jaki odsetek włosów w trichogramie mogą stanowć włosy dysplastyczne i dystroficzne

3-5%

łac. wypadanie włosów

effluvium

łac. łysienie

alopecia,

łac. całkowity brak mieszków włosowych

atrichia

Na włosy w której fazie cyklu działają czynniki toksyczne

włosy rosnące tj. anagenowy

Rodzaje łysienia

dystroficzne/ anagenowe, telogenowe, mieszane

łysienie anagenowe

dochodzi do nagłego zahamowania podziałów komórkowych przez silnie działającą przyczynę która trwa ok 2 tyg; włosy dystroficzne --> wypadanie

łysienie telogenowe

skrócenie fazy wzrostu (anagenu) i przyczyna słabo działająca daje efekty po 3-4 miesiącach;

Okresy fizjologicznego łysienia u ludzi

u osesków (pod koniec 1 r.ż), w okresie pokwitania, > 60 r.ż. (K po menopauzie),

Główne typy włosów

włosy dojrzałe, vellusy, lanugo

vellus

włosy krótkie, cienkie, nigdy nie występują na dłoniach i stopach ale pokrywają resztę ciała rodzącego się dziecka

lanugo

charakterystyczne dla życia płodowego, można ew. je spotkać u wcześniaków, są długie, delikatne i bez pigmenu

Siwienie fizjologiczne

> 20 r. ż, a w 50 r.ż, ok. 50% ludzi jest siwa

Jakie objawy mogą towarzyszyć siwieniu przedwczesnemu

nadmierna potliwość, wady zębów

Choroby przy których może pojawić się siwienie przedwczesne

nadczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, nadczynność przysadki, niedożywienie, niedokrwistość (złośliwa), po chemioterapii, ch. z wysoką gorączką

Najczęstsze choroby skóry owłosionej

łupież suchy i tłusty, łuszczyca, grzybica, łojotokowe zap. skóry

Badania mykologiczne

prep. bezpośredni, posiew (2-4 tyg. oczekiwania); przy drożdżakach nie robimy prep. bezpośredniego tylko posiew którego wynik mamy po 3 dniach

grzybica woszczynowa

obecne tarczki woszczynowe (kolonia grzyba), semiotycznie to strupy powodujące wytworzenie bliznowacenie; towarzyszy zapach stęchlizny/ mysich nor

Jednostka chorobowa której towarzyszy zapach "mysich nor"

grzybica woszczynowa

ŁZS (łuszczycowe zap. skóry)

często poprzedza łuszczycę skóry owłosionej, dot. głowy, dekoltu, środkowej cz. twarzy, okolic łojotokowych

Leczenie ŁZS

cyklopiroksalamina (szampon) 1x tyg. przez kilka miesięcy, itrakonazol przez 2. kolejne dni każdego miesiąca 200 mg/d

Przyczyny wypadania włosów

używki, nieprawidłowe odżywianie, stres, przemęczenie, prom. UV, anemia, sezonowość wiosna/ jesień, zła pielęgnacja, wiek, chorby

Choroby ustroju powodujące wypadanie włosów

ch.tk. łącznej, środki cytotoksyczne, ch. zakaźne, cukrzyca, ch. narządów wew., zaburzania hormonalne

Zaburzenia hormonalne które mogą powodować łysienie

nadczynność i niedoczynność tarczycy, nadczynność i niedoczynność przytarczyc, niedoczynność przysadki, hiperprolaktynemia, ch. Addisona, nadczynność kory nadnerczy

Włosy w nadczynności tarczycy

włosy: cienkie, jedwabiste, o wzmożonym połysku, niska liczba telogenowa; głównie szczyt głowy/ postać rozlana + siwienie; objaw Jellinka

objaw Jellinka

zabarwienie brązowo- czarne skóry kąta przyśrodkowego oka, ostro odgraniczone; czasem wokół ust

Włosy w niedoczynności tarczycy

włosy: suche, przerzedzone, szorstkie; wysoka liczba telogenowa, objaw Hertoghe'a,

objaw Hertoghe'a

wyłysienie 1/3 zew.cz. brwi; przy niedoczynności tarczycy

Nadczynność przytarczyc-włosy

przedwczesne siwienie+ ułamywanie włosów wszędzie również na głowie

Niedoczynność przytarczyc- włosy

ułamywanie włosów wszędzie również na głowie

Nadczynność przysadki- włosy

wzmożone owłosienie (szczególnie w obszarze kkd, kkg), krzaczaste brwi, przedwczesne siwienie, pomarszczona skóra głowy, grube włosy na głowie, ↑łojotok, proste włosy zaczynają się kręcić, a jasne ciemnieją

Objaw "skóry buldoga"

pomarszczona skóra głowy w nadczynności przysadki

Niedoczynność przysadki- włosy

w obrębie głowy brak większych zmian, może dojść jedynie do przerzedzenia włosów w okolicach narządów płciowych i pod pachami

Włosy w hiperprolaktynemii

zwiększone wypadanie włosów

Badania wykonywane przy hiperprolaktynemii

morfologia, glukoza, PRL, progesteron, testosteron, Fe, ferrytyna, fosfataza alkaliczna, TSH, T3, T4, ew. Ig p-tarczycowe

Włosy w chorobie Addisona

włosy: przerzedzone, przyciemnione(szczególnie okolicy głowy, okolicy łonowej, pach), ↑ rogowacenie mieszkowe

Włosy w nadczynności kory nadnerczy

hipertrichoza poza skórą głowy, u osób podatnych na łysienie -->przerzedzenie włosów

Zmiany skórne w nadczynności tarczycy- skóra

ciepła, wilgotna, różowawa/łososiowa barwa, nadmierne pocenie okolicy dłoni i stóp, bielactwo nabyte, gruczolak potowy, obrzęk śluzakowaty podudzi, zanik plamisty skóry, ↑dermografizm, pokrzywka, uderzenia gorąca do klp i twarzy

Łysienie w cukrzycy

mechaanizm telogenowy, dot. głównie szczytu głowy, insulina wpływa korzystniej na włosy, poprawia dynamikę ich wzrostu

Łysienie w ch. zakaźnych

zależy od wysokości gorączki i czasu jej trwania; mech. telogenowy, objaw Pohla- Pinkusa

Objaw Pohla- Pinkusa

segmentarne/ odcinkowe przewężenia i ścieńszenia w obrębie łodygi włosa; w ch. zakaźnych, przy cytostatykach

Łysienie kiłowe

"futro wygryzione przez mole" jednoogniskowe lub wieloogniskowe, telogenowe

Choroby tk. łącznej związane ze zmianami włosów.

SLE/DLE, zap. skórno mięśniowe, twardzina

Włosy w SLE

łysienie rozlane, zazwyczaj telogenowe, zazwyczaj jest przemijające i odwracalne

Włosy w DLE

łysienie bliznowaciejące, bez odrastania włosów

Włosy w dermatomyositis (zap. skórno-mięśniowe)

Głównie zmiany strukturalne łodygi włosa częściej u kobiet, mikroskopowo włosy są ok, makroskopowo: brzydkie, pojedyncze, objawy trichorrexis nodosa.

objaw trichorrexis nodosa

odłamywanie łodygi włosa na różnej wysokości

Włosy w sclerodermia (twardzina)

Włosy są bardzo ładne, ~ 100% w fazie anagenu

Łysienie zw. z innymi chorobami ustrojowymi- wymień te stany

nowotwory, cytostatyki, rak narządów wew.: wątroba, żołądek, marskość wątroby

Wymień objawy trichologiczne związane z ch. wewnętrznymi

objaw Schriddego, objaw Chvostka

objaw Schriddego

twarde, sztywne, grube włosy bez połysku zlokalizowane na skroniach, łukach brwiowych i brody; przy ch. wewnętrznych

objaw Chvostka

owłosienie łonowe typowe dla kobiet występujące u mężczyzn; przy ch. wewnętrznych

Objawy trichologiczne związane ze stosowaniem cytostatyków

objaw flagi, objaw szopa

objaw flagi

włosy odrastają włosy w innym kolorze. Przy stosowaniu cytostatyków

objaw szopa

odrastają włosy o innym utkaniu. Przy stosowaniu cytostatyków

Łysienie przy cytostatykach

Mechanizm dystroficzny/ anagenowe, "zaostrzone ołówki", lub mieszany, pozostają włosy na obwodzi w postaci "korony", objaw Pohla- Pinkusa, dz. głównie na włosy na głowie a innych okolic nie

Łysienie plackowate (alopecia areata)- przyczyny

cz. dziedziczne, zab. ukł. nerwowego (psychologiczne częste u dzieci), wewnątrzustrojowe ogniska zakażenia, współistniejące schorzenia atopowe, bielactwo, ch. tarczycy, immunologiczne cz., czynniki zapalne

Czynniki pogarszające rokowanie w łysieniu plackowatym u dzieci

bielactwo!!!, atopie (atopowe zap. skóry), zmiany w obrębie płytek paznokciowych (szczególnie onycholis punctata), łysienie typu ophiasis, aostrzenie/ początek przed okresem dojrzewania, okres trwania >1 roku

Onycholis punctata

kropkowane zagłębienia w obrębie płytki paznokciowej

Rodzaje łysienia plackowatego

(5): rozlane, wężykowate, całkowite- dot. całej głowy, uniwersalne- dot. całego ciała, złośliwe

Złośliwe łysienie plackowate

alopecia maligna; łysienie dot. całego owłosienia ale trwa długo i nie poddaje się leczeniu

Leczenie łysienia plackowatego

GKS zew.!, PUVA (dorośli), immunoterapia (drażnienie alergenami kontaktowymi), cyklosporyna, cygnolina, minoksydyl

PUVA

stosowanie psolarenu na 2 h przed naświetlaniem UV-A, w leczeniu łysienia plackowatego

Łysienie bliznowaciejące- jakie badanie wykonujemy + charakterystyka

wycinek do badania histopatologicznego, dominują nacieki limfocytarne

Jakim jednostkom towarzyszy nacieki limfocytowy

łysienie bliznowaciejące, liszaj płaski, łysienie czołowo bliznowaciejące, łysienie rzekomo-plackowate, toczeń rumieniowaty post. skórna

Jakiej jednostce chorobowej towarzyszy naciek neutrofilowy

zap. mieszków włosowych (folliculitis decalvans)

Lecenie przy chorobach z naciekiem limfocytowym i łysieniem

immunomodulujące i/lub immunosupresyjne

Leczenie przy folliculitis decalvans?

antybiotyki/ sulfony

Liszaj płaski mieszkowy- objawy i leczenie

hiperkeratotyczne grudki przymieszkowe, nasilony świąd, zmiany w obrębie głowy; zew. GKS/ inh. kalcyneuryny ale mało skuteczne

Łysienie włókniejące czołowe

odmiana liszaja płaskiego; dot. głównie kobiet z ciemnymi włosami, w okresie menopauzy, świąd, zaczerwienienie, łuszczenie

Łysienie włókniejące czołowe- leczenie

p-malaryczne! (chlorochina i hydroksychlorochina tabl. 200mg), GKS zew./ogólnie min 3 m-ce!, immunosupresanty tj. cyklosporyna min. 6 m-cy, izoniazyd, dapson, NLPZ, ryfampicyna z klindamycyną, metotreksat, izotretynoina

Pseudopelade Brocq= rzekomoplackowate

"objaw stóp na śniegu", powstawanie blizn bez znacznej przyczyny (niekiedy uważana nie jako osobna jednostka a końcowy etap tocznia rumieniowatego), dot. głównie K 30-50 r.ż. z ciemnymi włosami

Pseudopelade Brocq= rzekomoplackowate- leczenie

zajęte < 10% głowy: GKS zew. +takrolimus/ minoksydyl, gdy >10%: p-malaryczne, izotretynoina (retinoid)

Leczenie łysienia w DLE

GKS (encorton), inh. kalcyneuryny (takrolimus/ pimekrolimus), plaquenil (hydroksychlorchina), terapia kriogeniczna,

Leczenie łysienia w DLE lakami p-malarycznymi

w lecie 400 mg, a zimą 200 mg

Folliculitis decalvans-

naciek neutrofilowy, objaw pędzla,

follicultis decalvans- leczenie

antybiotyki + sulfony (rifampicyna z klindamycyną 2x 300mg przez 10 tyg. z 2-3 przerwami i wstawkami w tym czasie GKS i sulfonów/ leków biologicznych

Badania dodatkowe przy metotkreksacie i okres stosowania

można stosować przez cały okres leczenia (nawet końca życia) ale kontrolne RTG płuc, USG

Okres stosowania cyklosporyn/ retinoidów

2 lata nast. przerwa

Wskazania do leczenia chirurgicznego łysienia bliznowaciejącego

młody wiek, stabilny charakter blizny, <30% zajętej pow. głowy

objaw "stóp na śniegu"

przeplatanka włosów i obszarów bez włosów, w rzekomoplackowatym łysieniu, ępki włosów i przerwa jak "grzybki w barszczu"

twardzina linijna en coup de sabre

post. twardziny skórnej. Zazwyczaj ma postać pojedynczego linijnego ogniska barwy kości słoniowej w okolicy czołowo-ciemieniowej. może towarzyszyć zanik i niedowład połowiczny twarzy

Leczenie twardzina en coup de sabre

metotreksat, przeszczep włosów w fazie całkowitej remisji

Łysienie androgenowe- orzyczyny

genetyczne, zaburzenia hormonalne

Ryzyko dziedziczenia łysienia androgenowego

Męscy potomkowie kobiet z łysieniem androgenowym, mają większe ryzyko łysienia androgenowego.

Patomechanizm łysienia androgenowego spowodowanego zaburzeniami hormonalnymi

Na mieszki włosowe w fazie anagenu działa hamująco metabolit testosteronu- dihydrotestostero, który powoduje łysienie.

Postacie łysienia androgenowego u kobiet

typu męski czyli od kątów czołowo-skroniowych, rozlane= szczytu głowy= FPHL (objaw poszerzenia przedziałka)

Objaw poszerzenia przedziałka/ Choinki Bożego narodzenia

łysienie włosów od szczytu głowy do kątów ciemieniowych

skala Ludwiga

służy do oceny nasilenia łysienia androgenowego u kobiet

Leczenie łysienia androgenowego u kobiet

minoksidil 5% 1x dziennie lub minoksidil 2% 2x dziennie i/lub finasteryd 2,5-5 mg lub spironolakton 25-200mg lub klometazol zew. 1/2x tyg.

Leczenie łysienia androgenowego u mężczyzn

minoksydyl 5% 1-2x dziennie lub finasteryd 1 mg= 1 tabl./dziennie