questão  |
resposta |
Pierwiastki biogenne a związki organiczne co je łączy? começar a aprender
|
|
Pierwiastki biogenne występują (wszystkie z nich mogą wystąpić) w związkach organicznych
|
|
|
Wymień pierwiatski biogenne (cześć makroelementów) i ich znaczenie. começar a aprender
|
|
C-węgiel jest podstawą zw. org H-we wszystkich zw. org występuje, składnik wody, protony H uczestniczą w procesach matabolicznych O-skl wody, oddychanie tlenowe, N-skl kwasów nukleinowych, białek(aminokwasów) C, O, H, N, S,P S-skl. dwóch aminokwasów, wmacnia wytwory naskórka, P-fosfolipidy, kw. nukleinowe, kości
|
|
|
Wymień makroelementy oraz podaj ich funkcje? oraz ew. objawy niedoboru começar a aprender
|
|
Mg-kości, układ nerowy(przewodnictwo), chlorofil, prawidłowa praca serca, kurczliwość mieśni,[objawy to drżenie mieśni a wytracamy przez stres który on uspokoja] Ca-(jego jony jesli proces), KKK, skurcze mieśni(kulturystyka), kości, krzepnięcie krwi Ca, Mg-cześci nieorganicznej (druga cześć to kolagen) Cl-chlor kwas solny w żołądku K, Na, Cl-równowaga osmotyczna, przewodnictwo nerwowe
|
|
|
Co robi sól w organizmie? começar a aprender
|
|
|
|
|
Wymień mikroelementy oraz wskaż ich funkcje. começar a aprender
|
|
Fe-skł. hemoglobina(transposrt GAZÓW oddechowych), skł. niektórych enzymów I-jod składnik hormonów tarczycy(tyroksyna, trójjodotyronina-odpowiadą za przemiane materi) Fluor-wzmacnia szkliwo zębów Jod-występuje w powietrzu nad morzem, ryby itd tez, sol juz jodowana wiec niegrozi nam niedobór(kretynizm już nie)
|
|
|
Opisz budowe cząsteczki wody começar a aprender
|
|
1. Jest ona dipolem (są ładunki dodatnie i ujemne) co wynika z elekteoujemności tlenu-silnej przyciąga (wytwarza się lokalny ładunek ujemny) i w jego strone przesuwąją się wiązania 2. Jej wiązanie łaczy się pod kątem otwartym(nie po prostej) (1. nie myl z jonami które mają nadmiar/niedobór elektronów) Ma ona wiązania polarne->rozposzczalnik) Jest DIPOLEM=jest POLARNA
|
|
|
Wymień role wody w organizmie/jej właściwości(śr, rozp): começar a aprender
|
|
1. Woda jest środowiskiem realcji biochemicznych (czasem substratem lub peoduktem też)-wzystkie reakcje biologiczne zachodzą „w wodzie” (nasze komórki to cytoplazmy-woda) 2. Woda jest do dobrym rozpuszcanikiem (rozposzcza podobne-polarne np. sol kuchenna 2. Umożliwia teansport substancji i wydalanie ich w organizmie(woda sie przy tym nie rozpada) 2. NaCl tak, ale tłuscze (zw. niepolarne) już nie. Wynika to z rożnicy wiązań Woda=POLARNE, a sól=elektrony przeskakują. Działa to w ten sposób że atomy sodu i chloru sa otaczane przez cz. wody na zasadzie przeciwnych ładunków (rozrywają wiązanie)
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
Kohezja czyli inaczej napięcie powierzchniowe, występuje ono pomiędzy cząsteczkami wody za pomocą wiązania wodorowego (atomy o przeciwnych ładunkach się przyciągają)- Nadaje to spójność wodzie W DNA dwie nici, które kształtują podwójną helise są połaczone wiązaniami wodorowymi(białka w nich) spojrz sobie zdj z googla, sklejenie szkiełek=te wiązania sa bardzo SILNE Takie napięcie pozwala unosić się na wodzie drobnym zwierzętom (tym robaczkom) Jak jest dużo takich cząsteczek, to one mogą stabilizować DNA/Białka
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
Adhezja czyli zwilżanie powierzchni=(przyleganie do powierzchni). Taka powierzchnia musi być obdarzona ładunkiem 2-ga sytłacją umożliwia pocenie się oraz Gruczoł kuprowy u ptaków(u owiec lanolina) (2-powierzhcnia hydrofobowa) z wyjątkiem syłacji z sub. hydrofobowymi (tłuszcze) wtedy przyciągają się cz. wody nawzajem a nie do powierzchni, ogonku nipolarne blokują
|
|
|
Siły adhezji i kohezji mogą ze sobą współpracować: começar a aprender
|
|
Rurka w kapilarze-pobiranie krwi, transport wody w roślinie
|
|
|
co się dzieje z wodą gry zamarza? começar a aprender
|
|
Jej cząsteczki są uporzadkowane wiec zwieksza swoją objętość i gęstość woda (cz. są od siebie maksymalnie oddalone) Ma to znaczenie dla zwierząt żyjących w zbiornikach wodnych zimą-lód izoluje od zimnego powietrza (woda nie zamarza, a lód utrzymuje się na wodzie) Najwyższą gęstość ma w 4st
|
|
|
Woda ma wysokie ciepło właściwe czyli... começar a aprender
|
|
Wolno zmienia temeperature, ma stabilną temperature i wolno ją zmienia, dzięki twmu my/zwierzęta wolno się nagrzewamy i możemy żyć w ciepłych krajach
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
ciepło parowania. Woda potrzebuje dużo energi żeby zmienić jej stan skupienia na gazowy(energia uwalniania więc też ciepło/jest dipolem wiązania wodorowe, które są silne musza zostać pozrywane, co wymaga dużych nakładów energi) Pocenie skutecznie schładza powierzchnie ciała
|
|
|
Opisz budowę węglowodanów z grupami oraz zależne od nich nazwenictwo. começar a aprender
|
|
Cukry (sacharydy) składają się z łańcucha węglowego (C-C...). Do każdego z nich jest przyłączona grupa hydroksylowa (-OH). Są też grupy aldehydowa(H-C=O) oraz ketonowa (C=0). To od grup dzielimy Monosacharydy (cukry proste) na aldoze i ketoze ketoza=ket=cut=ta krótsza
|
|
|
W jakiej postaci cukry występują? Mowa tutaj jak w rzeczywistości występują começar a aprender
|
|
W formie cyklicznej (pierściniowej)
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
Jest to funkcja 1. Odżywcza-stanowi on źródło energi lub materiał zapasowy 2. Strukturalna-budowanie ścian komórkowych u roślin i grzybów, ale też pancerzyków(chityna-stawonogi)
|
|
|
Jaki jest podział cukrów? Podaj po jednym przykładzie começar a aprender
|
|
Monosacharydy (cukry proste), disacharydy(dwucukry), polisacharydy (wielocukry) Ad. Są też dodatkowo Oligosacharydy czyli połaczenie kilku cukrów prostych Galaktoza=Izomer(glukozy) 1. fruktoza/galaktoza,2. laktoza(glukoza, galaktoza) 3. Glikogen/skrobia
|
|
|
Właściwości cukrów prostych. começar a aprender
|
|
1. Są aktywne osmotycznie 2. Są słodkie 3. Dobrze rozpuszcalne w wodzie 4.łatwo przechodzą przez błony komórkowe (dlatego przyswajamy cukry w postaci tych prostych) Wsumie one to SAMOBÓJCY-napływ wody w której się dobrze rozpuszczają Aktywne osmotycznie-czyli powodują napływ wody tam gdzie ich duże stężenie. Dlatego komórki nie magazynują cukrów prostych->pękały by.
|
|
|
Jakie są cukry proste ze względu na liczbe atomów węgla? i czemu bez trioz? podaj po jednym przykładzie (bez trioz) começar a aprender
|
|
triozy(3) pentozy (5) heksozy (6) ryboza/deoskyryboza glukoza/galaktoza/fruktoza triozy-głównie występują jako rozpad heksoz np. fermentacja(rozkład glukozy)
|
|
|
Jakie są pentozy i ile mają węgli? oraz role w organizmie podaj z ilu cukrów się składają começar a aprender
|
|
Ryboza i deoksyryboza (deo-bo ma o jedną mniej grupe hydroksylową OH) Jest to rodzaj monosacharydów 5-cio węglowych Są bardzo ważnym składnikiem nukleotydów (z nich kw. nukleinowe=DNA/RNA)
|
|
|
Czym są heksozy? Wymień ich konkretne rodzaje começar a aprender
|
|
Są to monosacharydy składające się z 6-ciu atomów węgla glukoza, fruktoza, galaktoza
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
Podstawowe źródło energi zwłaszca dla uk. nerwowego, składają się z niej wszystkie wielocukry, jeden z pośrednich produktów fotosyntezy Powstają one z tłuszczów (w wątrobie) Na hipoglikemi (nidocukrzenie)-zamist niej ciała ketonowe
|
|
|
Fruktoza oraz Galaktoza rola i cechy começar a aprender
|
|
Fruktoza cukier owocowy-słodszy od glukozy Galaktoza-głownie ma znaczenie że z niej i glukozy jest laktoza
|
|
|
Podaj dwucukry i z czego się składają: Podaj ich wspólną ceche. começar a aprender
|
|
Sacharoza(glukoza+fruktoza), Laktoza(glukoza+galaktoza), Maltoza(glukoza+glukoza x2) Są aktywne osmotycznie (napływ wody). brak mozliwości gromadzenia w kom.
|
|
|
Sacharoza, podaj role/cechy i z czego się składa? começar a aprender
|
|
Jest to tkzwn. cukier biały. Może być pozyskiwany z buraka cukrowego/trzciny cukrowej (kolor brązowawy). Jest to postać TRANSPORTOWA CUKROW ROSLINNYCH Cukier trzcinowy to nie cukier brązowy bo cukier brązowy jest barwiony karmelem
|
|
|
Laktoza rola/cechy i jaki to cukier(budowa)? começar a aprender
|
|
Disacharyd, występuj w mleku ssaków Częśc osób ma nietolerancje, wszyscy czarni nietolerują raczej-ewolucja (jak jesteś dzieckiem to tolerujesz)
|
|
|
Maltoza rola/cechy budowa cukru (jaki)? começar a aprender
|
|
Jest to dwucukier. Produkt rozkładu skrobi. Brak specyficzności. skrobia->maltoza->glukoza glukoza x2 (glukoza + glukoza)
|
|
|
Wszystkie polisacharydy składają się z...? I z tego co się składają w jakiej postaci może to występować? começar a aprender
|
|
Glukozy (są jej polimerami) Mowa o GRUPIE HYDROKSYLOWEJ, zapamiętaj sobie tak że jest na ODWRÓT. To z tego wynikają różnice między wielocukrami.(i ich konsekwencje) Glukoza może występować w postaci alfa i beta glukozy, alfa (poniżej płaszcyzny) beta powyżej płaszcyzny pierścienia
|
|
|
Polisacharydy podaj je ich rodzaje i ogólne funkcje/rozdzielenie? Także ich rodzaj polimera glukozy começar a aprender
|
|
1. Skrobia glikogen-materiał zapasowy-polimer ALFA-glukozy. 2. Celuloza chityna - budulec-polimer BETA-glukozy. 3.! Wielocukry nie są aktywne osmotycznie (Brak napływu wody do komórek=mogą być w nich magazynowane)(nie to co mono i disacharydy) Posiadamy tylko enzym alfa-GLUKOZYDAZĘ! jkabysmy mogli beta to mozemy jesc drewno Zapamiętaj se że alfa czyli nie u ciebie.
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
1. Skrobia to wielocukier zapasowy u roślin. 2. Polimer alfa-glukozy (wiązanie alfa-glikozydowe) 3. składa się z amylozy i amylopektyn.(cząsteczki o innym ułożeniu). 4. Występuje w bulwach i ziarnach/mąka kukurydza ziemniaki Amyloza-spiralne Amylopektyna-łańcuch rozgałęziony Dzięki temu ziemniaki nie są takie twarde i można je rozgotować.(luźne) Mniej rozgałezione bo nie potrzebują naraz odcinać tyle cząsteczek glukozy. Zapamiętaj sobie że to co ma dłuższą nazwe jest bardziej rozgałęzione.
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
1. Wilocukier zapasowy u zwierząt(mięśnie, wątroba)/grzybów 2. Polimer alfa glukozy 3. cząsteczki mocno rozgałezione Rozgałezienie- glikogen bardziej efektywny w dostarczaniu energi (z wielu końców naraz można "odcinać glukozę). SZYBKI ZASTRZYK ENERGI=ZWIERZETA Z grzybami to jedna z cech wspólnych (ten sam materiał zapsowy)
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
1. Główny materiał budulcowy u roślin 2. Polimer beta-glokuzy (wiązania beta-glikozydowe) 3. Długie, nirozgałezione łańcuchy tworzą WŁÓKNA 4. Występuje w ścianach kom. roślin Najbardziej rozpowszehcniony zw. organiczny (połowa wegla na świecie jest w celulozie)
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
(wielo) 1. budulec u grzybów i stawonogów (szkielety zwenętrzne/pancerzu-bo jest w oskórku) 2. Uwaga! Jest to polimer beta-GLOKUZAMINY (w. beta-glikozydowe) 3. Występuje w ścianach komórkowych grzybów Glukozamina to glukoza z grupa aminową (NH3+)
|
|
|
Wykrywanie polisacharydów (skrobi) przedstaw jak to zrobić? começar a aprender
|
|
Wykrywa się za pomocą płynu Lugola(jodyna, czyli roztór jodu). Który z brązowego-->na granatowy przechodzi (ew. purpurowy, ceglastoczerowny, ciemny fiolet wchodzący w granat) Reaguje on z amylozą i dlatego zmienia kolor.
|
|
|
Na białkach co się opiera? começar a aprender
|
|
Funkcjonowanie wszystkich organizmów.
|
|
|
DNA co jest w nim zawarte? o czym informacja começar a aprender
|
|
Jest w nim zawarta tylko informacja o budowie białek
|
|
|
Jakie białka pełnią funkcję budulcową? I co budują começar a aprender
|
|
1. Keratyna (wytwory naskórka-włosy, paznokcie, wzmacnia je) 2. Kolagen (t.łączna-kości, skóra) 3. białka histonowe (organizacja DNA w jądrze komórkowym-owijają DNA wokół siebie) 4. Aktyna/tubulina(cytoszkielet) 5. aktyna/miozyna (włokna mięśniowe) u roślin węglowodany budują Białka stanowią kilkanaście procent masy ciała (to dużo)->woda zajmuje
|
|
|
Wymień białka które transportują przez błony komórkowe.(tkzwn."funkcja regulacyjna") z kom do kom, bez konkretnych nazw começar a aprender
|
|
np. białka tworzące pompy protonowe(neurony), kanały jonowe i inne przenośniki
|
|
|
Wymień białka kóre zapewniją transport w obrębie organizmu começar a aprender
|
|
1. hemoglobina(gazy oddechowe, czerowny barwnik w erytrocytach), 2. transferyna(przenosi jony żelaza we krwi), 3. albuminy(transport lipidów)
|
|
|
Funkcja odpornościowa- wymień konkretne białka começar a aprender
|
|
1. przeciwciała (białka w kształcie Y, biorą udział w unieszkodliwianiu patogenów) 2. Globuliny (produkują przeciwciała, tranport hormonów...),
|
|
|
Funkcja sygnałowa-wymień białka i opisz działania ogólne tej funkcji começar a aprender
|
|
Są to neurotransmitery(neuroprzekaźniki), komunikoanie się komórek uk. odporno., Hormony wpływające na metabolizm komórek. Układ zgoności tkanek-jest to zesatw białek na powierzchni kom uniklany dl kazdego Endorfiny (to popetydy akuratale wsm tak)
|
|
|
Funkcja zapasowa białek opisz começar a aprender
|
|
Funkcja zapasowa białek NIE jest u zwierząt Jest tak u roślin w ziarnach Bo to nie nasze główne źródło energi
|
|
|
Opisz funkcję enzymatyczną białek. Podaj przykłady ogólne tych białek começar a aprender
|
|
Białka działają jako enzymy. Ułatwiają one przebieg rekacji a tak naprwdę je umożliwiją. Są to np. enzymy katalizujące rekacje w komórkach czy też enzymy trawienne. Synteza związków (np. lipidów). Tworze nie szlaków metabolicznych. Ułatwiają one ekspresję genów (powstawanie białek na podstawie DNA) replikacje DNA. NIszcznie patogenów (też przez enzymy)
|
|
|
Funkcja magazynująca białek Podaj konkretne przykłady białek i opisz tą funkcje. começar a aprender
|
|
Białka wiąża się z zwiazkami czy też pierwiatsakmi i mogą to magazynować. NP: 1. mioglobina (magazyn tlenu w mieśniach) 2. ferratyna (żelaza w wątrobie-głownie tez śledziona mieśnie).
|
|
|
Funckja motoryczna białek opisz ją começar a aprender
|
|
Na poziomie komórki odpowiadają za przemieszczanie organelli. U jednokomórkowców budują- RZĘSKI WICI. Budują mieśnie (przesuwanie się włókien)
|
|
|
Dlaczego to białka pełnią tyle różnych funkcji w organizmie? começar a aprender
|
|
Wynika to z ich budowy. A dokładnie zróżnicowania czyli bardzo dużej ilości kombinacji. Jest 20 aminokwasów, a każde białko składa się ze 100aminokwasów w róznej kolejności. Dodatkowo każde białko ma przyłączoną część niebiałkową.
|
|
|
|
começar a aprender
|
|
Białka to polimery aminokwasów.(połaczonych liniowo). Mją grupe 1. aminową-H2N oraz 1. karboksylową-COOH. Ułożony atom centralny z doczepionym H. I to jest cześc wspólna dla wszystkich białek. R-czyli ŁAŃCUCH BOCZNY/PODSTAWNIK to cześc która rozróżnia białka.
|
|
|
Podział aminokwasów na charakter przedstaw. começar a aprender
|
|
1. Kwasowe (wiecej gr. COOH) 2. Zasadowe(wiece gr. aminowych NH2) 3. obojętne(po równo-zazwyczaj po jednej) Obojętne dzielimy na POLARNE(łańcuch boczny jest obdarzony ładunkiem, hydrofilowe) NIEPOLARNE(nie jest, wustepuje np. C i H tylko, hydrofobowe) Hydrofobowe- nie lubią wody ("FOBIA")
|
|
|
Jak zminokwasy się łączą? começar a aprender
|
|
Aminokwasy łączą się za pomocą WIĄZANIA PEPTYDOWEGO. Jest to wiązanie które powstaje między grupą AMINOWĄ a KARBOKSYLOWĄ. Powstaje ono poprzez odjęcie cząsteczki wody! Wtdy jest ono między C a N C-N.
|
|
|
Białko vs Peptyd czym się różnią? começar a aprender
|
|
1. Peptyd=krótszy łańcuch niż 100 aminokwasów 2. Białko=dłuższy łańcuch niż 100 aminokwasów Ale peptydy mają też wiele ważnych funkcji np. hormony-insulina, endorfiny-przeciwbólowe przekaźniki
|
|
|
Wymień rodzaje białek - ze względu na kształt. I opisz ich role oraz podaj konkretne przykłady começar a aprender
|
|
1. FIBRYLARNE (długie włokna, strukturalna) 2. GLOBULARNE (kulisty kształt, transport) 1. Kolagen, keratyna, fibrynogen (fibryna)-krzepnięcie krwi 2. Hemoglobina, Albuminy(transport hormonów, urtzymywanie ciśnienia onkotycznego), Globuliny(odporność), Histony(uporządkowywanie DNA)
|
|
|
Wymień rodzaje białek ze względu na budowe. I podaj przykłady tego rodzaju kóry jest bardziej skomplikowany- a nstępnie to czym się rózni (tego tez przykłady razem z konkretnymi białkami) começar a aprender
|
|
PROSTE(z samych aminokwasów) i ZŁOŻONE (mają cześć niebiałkowa też) Przykłady cześci niebiałkowych: Glikoproteiny (interferon), Fosfoproteiny (kazaina) Lipoproteiny (LDL, HDL), Metaloproteiny (ferrytyna), Hemoproteiny(hemoglobina) Nukleoproteiny(białka rybosomów) W nawiasie nazwa konkretnych białek. LDL zły cholesterol(trafia kom) HDL dobry cholesterol (bo wiąże nadmiar cholesterolu z naczyń krwionośnych i transportuję go do wątroby). Hemoproteiny to przyłaczona dod.cz. barwnika metalo-metalu lipido-tłuszcu itd.
|
|
|
Opisz struktore I-rzędową białka. começar a aprender
|
|
Jest to kolejnośc aminokwasów w łańcuchu.
|
|
|
Opisz strukture II-rzędową białka começar a aprender
|
|
Jest to opis struktury białka alfa-helisy / beta-harmonijki. (beta-kartka) W tym 1 rzędowa kolejnośc aminokwasów. Są one stabilizowane przez wiązania wodorowe, które tworzą się miedzy grupami aminowymi i karboksylowymi (co 4 aminokwasu w łanuchu). W wizualizacji (helisa to to skęcone, a harmonijka to STRZAŁAŁKI) W białku mogą występować obie te struktury w różnych proporcjach). Przypomnij sobie zawsze drugą nazwe żeby pamietać co to co w zadnaich!!!
|
|
|
Opisz strukture III-rzędową białka começar a aprender
|
|
Przedtsatwia on oddziaływania między łańcuchami bocznymi aminokwasów. Przedstawia odziaływnia między resztami aminokwasów) Wiązanie jonowe (+/-). Wiązanie wodorowe(H-O) Mostek disiarczkowy (S-S) Odziaływnia hydrofobowe(CH dużo, chowają się te reszty do środka-bo genralnie jesteśmy z wody) W przypadku wielu białek jest to już najwyższy poziom rzędowości. Bo dotyczy białek kóre składają się z jednego łanucha polipeptydowego.
|
|
|
Opisz strukture IV-rzędową białka começar a aprender
|
|
Dotyczy ona białek które składają się z więcej niż jednego łańcucha polipeptydowego. Więc mniejszośc białek. Jest to POŁOŻENIE ŁAŃCUCHA POLIPEPTYDOWEGO WZGLĘDEM SIEBIE (tkzwn. ułożenie w przestrzeni) np. hemoglobina ma 4 łanuchy polipeptydowe (2 pary ona akurat). Masz pokazane kolorami.
|
|
|
Czemu budowa białka jest ważna? começar a aprender
|
|
Funkcja białka jest ściśle związana z jego budowa/strukturą. DOPASOWUJE SIĘ KSZTAŁTEM DO SUBSTRATU. np. białka sygnałowe muszą pasować do receprotra, a enzymatyczne do cząsteczek które katalizują One chcą być podobne takien cool.!!! Utrata struktury=utrata funckji!
|
|
|
