1. Budowa i działanie narządu wzroku

oko -

narząd wzroku, umożliwia ono rozróżniane barw i widzenie przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach

budowa oka -

składa się z gałki ocznej, nerwu wzrokowego oraz narządów dodatkowych - aparatu ruchowego i aparatu ochronnego gałki ocznej

aparat ochronny gałki ocznej:

powieki, brwi, rzęsy, spojówki oraz narząd łzowy

powieki -

chronią gałkę oczną i rozprowadzają na jej powierzchni łzy

brwi i rzęsy -

zatrzymują cząsteczki kurzu oraz pyłu

spojówka -

wilgotna błona śluzowa, która wyścieła wnętrze powieki i część gałki ocznej

narząd łzowy -

składa się z gruczołów łzowych, których wydzieliny tworzą łzy zawierające liozym - czyli białko o właściwościach bakteriobójczych

aparat ruchowy gałki ocznej -

składa się z sześciu mięśni z jednej strony przyczepionych do ściany gałki ocznej, a z drugiej do ściany oczodołu

gałka oczna -

zasadnicza część narządu wzroku, jej wnętrze jest wypełnione galaretowatym płynem zwanym ciałem szklistym

ścianę gałki ocznej tworzą trzy błony:

błona włóknista

błona włóknista:

w tylnej części gałki ocznej - twardówka, w przedniej - rogówka

błona naczyniowa:

naczyniówka, ciało rzęskowe i tęczówka

ciało rzęskowe -

otacza gałkę oczną na kształt pierścienia, jego najważniejszą częścią jest mięsień rzęskowy, który wpływa na zmianę kształtu soczewki

akomodacja oka -

zdolność do skupiania obrazu na siatkówce dzięki czemu jest możliwe ostre widzenie przedmiotów bez względu na ich odległość od oka

siatkówka:

dwa rodzaje komórek receptorowych: pręciki i czopki

pręciki -

niewrażliwe na barwę, odpowiadają za postrzeganie kształtu i ruchu, dobrze funkcjonują w półmroku

czopki -

są wrażliwe na barwę, umożliwiają dostrzeganie szczegółów obrazu, najlepiej funkcjonują przy intensywnym oświetleniu

porównanie pręcików i czopków:

pręciki 120mln, czopki 7mln

powieka -

fałd skóry, który ochrania i nawilża oko

gruczoły tarczkowe -

wydzielają łój, który zapobiega nieustannemu wypływaniu łez i tworzy warstwę ograniczającą ich parowanie

rogówka -

przednia część błony włóknistej, skupia światło i stanowi ochronę mechaniczną gałki ocznej

tęczówka -

przednia część błony naczyniowej, która zmienia wielkość źrenicy, dostosowując oko do warunków oświetlenia

źrenica -

otwór, przez który światło przedostaje się w głąb oka

soczewka -

przezroczysta struktura załamująca promienie świetlne, odpowiada za zdolność ostrego widzenia

komory oka -

przestrzenie wypełnione płynem wodnistym

ciało rzęskowe -

element błony naczyniowej, wytwarza płyn wodnisty wypełniający komory oka i - wpływając na kształt soczewki - bierze udział w regulacji ostrości widzenia

spojówka -

przezroczysta błona, która pokrywa wewnętrzna stronę powiek oraz część gałki ocznej, wytwarza śluz nawilżający i chroniący gałkę oczną przed drobnymi zanieczyszczeniami

ciało szkliste -

ma postać przezroczystej galaretowatej masy, nadaje gałce ocznej kształt i załamuje promienie świetlne

tarcza nerwu wzrokowego -

zwana dawniej plamką ślepą, to obszar, w którym zbiegają się włókna nerwowe opuszczając gałkę oczną

nerw wzrokowy -

przekazuje informacje do mózgowia, podobnie jak mózgowie jest otoczony oponami

twardówka -

tylna część błony włóknistej, która tworzy zewnętrzną ścianę gałki ocznej i chroni głębiej położone elementy przed urazami

plamka -

część siatkówki będąca skupieniem czopków

naczyniówka -

część błony naczyniowej, zawiera liczne naczynia krwionośne

siatkówka -

wewnętrzna warstwa gałki ocznej, zawiera komórki światłoczułe

układ optyczny oka:

rogówka, płyn komory przedniej oka, soczewka oraz ciało szkliste

refrakcja oka -

zdolność załamywania promieni świetlnych przez wszystkie elementy układu optycznego

dioptria -

jednostka zdolności skupiania lub rozpraszania wiązki równoległych promieni świetlnych przez soczewkę

akomodacja -

umożliwia wyraźne widzenie z różnych odległości, jest uwarunkowana prawidłowym funkcjonowaniem struktur układu optycznego, głównie soczewki

widzenie dalekie -

rozkurcz mięśnia powoduje spłaszczenie soczewki i możliwość ostrego widzenia przedmiotów umieszczonych w oddali

widzenie bliskie -

widzenie blisko położonych przedmiotów wymaga zwiększenia wypukłości soczewki. Następuje to w wyniku skurczu mięśnia rzęskowego

trzy warstwy komórek siatkówki:

-warstwa nerwowo-nabłonkowa, którą stanowią fotoreceptory - pręciki i czopki

barwniki światłoczułe:

w pręcikach - rodopsyna, w czopkach - jodopsyna

daltonizm -

genetycznie uwarunkowane zaburzenia w rozpoznawaniu barw, najczęściej czerwonej i zielonej

krótkowzroczność -

wydłużenie gałki ocznej - zogniskowanie obrazu przed siatkówką

dalekowzroczność -

skrócenie gałki ocznej - zogniskowanie obrazu za siatkówką

astygmatyzm -

nierównomierna krzywizna rogówki lub soczewki - promienie świetlne skupiają się w kilku ogniskach

jaskra -

choroba oczu, prowadząca do uszkodzenia nerwu wzrokowego, a w efekcie do stopniowego pogarszania się widzenia, a nawet utraty wzroku

przyczyny jaskry:

główne to: podwyższone ciśnienie w gałce ocznej oraz zaburzenia ukrwienia oka - niedokrwienie nerwu powodujące jego uszkodzenie

czynniki ryzyka wystąpienia jaskry:

podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, zaburzenia ukrwienia oka, czynniki genetyczne, nieprawidłowe ciśnienie krwi, wiek powyżej 40 lat, krótkowzroczność (>-4.0 dioptri)

u chorych na jaskrę przepływ cieczy wodnistej przez szczeliny siateczki beleczkowej...

jest utrudniony (80% chorych) lub zablokowany (20%), powoduje to wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego

rozwój jaskry -

wzrost ciśnienia śródgałkowego powoduje stopniowe uszkodzenie nerwu wzrokowego. Efektem są zmiany w polu widzenia, zaburzenia ostrości widzenia i dolegliwości bólowe

diagnostyka jaskry -

początki jaskry zwykle przebiegają bezobjawowo (nawet przez 20 lat). Pierwsze objawy to: bóle głowy lub gałki ocznej, zmiana ostrości widzenia, pogorszenie pola widzenia czy przewlekłe zapalenie spojówek

tonometria -

badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego

tonografia -

pomiar zdolności odpływu cieczy z gałki ocznej

gonioskopia -

badanie kąta przesączenia

perymetria -

badanie pola widzenia

badanie tarczy nerwu wzrokowego -

jedno z badań pozwalających wykryć jaskrę

leczenie jaskry -

w pierwszej kolejności leczenie farmakologiczne - powodujące zmniejszenie ciśnienia wewnątrzgałkowego, zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej i ułatwienie jej prawidłowego odpływu

profilaktyka jaskry -

dbanie o prawidłowe nawilżenie gałki ocznej: unikanie długotrwałego wpatrywania się w monitor czy telewizor, wietrzenie i nawilżanie pomieszczeń

powód zmęczenia wzroku -

długotrwały skurcz mięśnia rzęskowego

sposób na odpoczynek oczu -

skierowanie wzroku na przedmioty położne daleko

stany zapalne spojówek -

objawy: zaczerwienienie, obrzęk i pieczenie

zaćma (katarakta) -

utrata przejrzystości soczewki, na skutek której staje się ona nieprzepuszczalna dla promieni świetlnych

zez -

uszkodzenie mięśni gałek ocznych - odchylenie gałek od prawidłowego równoległego ustawienia